BEBKA; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinde kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında koordinasyon ve iş birliği geliştiren, yerel sorunlara yine yerel odaklı çözümler sunan, kaynakların yerinde ve etkin kullanımıyla sürdürülebilir kalkınmaya hizmet eden ve hazırladığı plan ve analiz raporları ile kalkınmaya yön veren bir kurum. Bölgesel gelişim araçlarından biri olan bölge planları, ulusal düzeyde kalkınma planlaması ile yerleşmeler ve yakın çevreleri düzeyinde hazırlanan mekânsal planlar arasında köprü vazifesi görmektedir. Bu yapısıyla da her iki tür planın belirli özelliklerini taşıyan ara kademe bir plan türü olmakla birlikte plan hiyerarşisinde Ulusal Kalkınma Planı’nın bir alt basamağında yer alan, Ulusal Kalkınma Planı’nın önceliklerini ve tedbirlerini yerel düzeye aktarmayı sağlayan, ulusal ve yerel ölçekler arasında koordinasyon işlevi gören ve il çevre düzeni planlarını yönlendiren bir plan türüdür.
Bölge planı; hem bir kalkınma planı, hem de bölgesel düzeyde mekânsal organizasyonu veya yerleşme düzenini öngören bir mekânsal plan işlevini görmektedir. Bölge planları, bölgenin mevcut durumlarını ortaya koyarak bölge potansiyelinin ve dinamizminin tespit edilip harekete geçirilmesi, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılabilmesi için kullanılan önemli bir araçtır. Bölge kalkınması adına gerçekleştirilecek faaliyetlerin hayata geçirilmesi için Ajanslar tarafından verilecek mali ve teknik destekler, yürütülecek programlar bölge planlarına göre oluşturulmaktadır.
Bölgesel kalkınmaya hizmet eden tüm çalışmaları doğru yönlendirerek bölgesel gelişmeyi koordine etmek amacıyla hazırlanan bölge planlarında bölge vizyonları belirlenmiş, analiz çalışmaları yapılmış, belirlenen öncelik ve tedbirlerin üzerinde durulmuştur. BEBKA kurulduğu 2009 yılından itibaren 2010-2013 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı’nı ve 2014-2023 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı’nı hazırlamıştır. Üçüncü bölge planı çalışmaları ise 2024-2028 yılları için 2022/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi doğrultusunda, BEBKA koordinasyonunda katılımcı bir süreçle, yenilikçi ve stratejik yaklaşımla titiz bir çalışma ile oluşturulmuştur.
Bu kapsamda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Kılavuz temel alınarak bölgenin mevcut durumunu ortaya koymak amacıyla, açık kaynaklardan derlenen bilgiler ile resmi yazıyla ilgili kurumlardan temin edilen veriler ışığında, mevcut durum analizi raporu hazırlanmıştır. Bölgenin ekonomik yapısı, rekabet gücü ve yatırım ortamı, beşeri sermayesi, iş gücü yapısı, yaşam kalitesi, çevre ve iklim değişikliği koşulları ile tarım, ormancılık ve hayvancılıktaki durumları ile ilgili veriler 2014 yılı itibariyle günümüz açıklanan en güncel veriler ile karşılaştırılarak mevcut durum analizlerinde ele alınmıştır. Mevcut durum analizinde bir önceki Bölge Planında (2014- 2023 Bölge Planı) belirlenen performans göstergelerindeki hedeflere ulaşma düzeyleri de incelenmiştir.
Bölge Planı hazırlık çalışmalarında Bölge Planı Paydaş Anketi hazırlanmış ve çevrim içi anket bağlantısı, geniş bir e-posta listesine doğrudan gönderilmiş, valilikler üzerinden kamu kurum ve kuruluşlarına iletilmiş, ayrıca Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı internet sayfası ve sosyal medya hesaplarından da paylaşılmıştır. Toplamda 667 kişinin yanıt verdiği sorularda bölgenin mevcut durumunun ve ihtiyaçların değerlendirilmesi ile geleceğe dönük açık uçlu sorularla beklentilerin ifade edilmesi beklenmiştir. Anket sonuçlarına göre önemli görülen konular: Ar-Ge ve yenilikçilik, tarım, kırsal kalkınma, sanayi ve eğitim olarak belirtilmiştir.
Katılımcılar 2028 yılında bölgenin;
- Sanayi, teknoloji ve eğitimde ileri düzeyde,
- Sosyal olanaklar açısından zengin,
- Kırsal kalkınma altyapısını tamamlamış,
- Üretim odaklı,
- Trafiği ve ulaşımı konforlu,
- Doğal afet riskine karşı önlemler almış,
- Başarı düzeyi yüksek üniversitelere sahip olmasını beklemektedir.
Katılımcılığı üst düzeye çıkarmak amacıyla ayrıca 27 Eylül 2022’de Eskişehir, 4 Ekim 2022’de Bilecik ve 6 Ekim 2022’de Bursa’da il çalıştayları düzenlenmiştir. Kamu, özel sektör, sivil toplum ve üniversite temsilcilerinin davet edildiği toplam 421 kişinin katıldığı çalıştaylarda mevcut durum analizlerinin özet sunumları katılımcılar ile paylaşılmıştır. Ardından sanayi-lojistik-ulaşım, girişimcilik-Ar-Ge-yenilikçilik, yeşil büyüme, kentsel gelişme, kırsal kalkınma ve sosyal politikalar olmak üzere altı temada masalar oluşturulmuş ve illerin güçlü ve zayıf yönleri ile fırsatlar ve tehditler ele alınmıştır. Çalıştayların devamında ise bölge vizyonuna katkı sunacak kelime önerileri derlenmiş, katılımcılardan bulundukları masanın temasına göre hedef, performans göstergesi ve tedbir/program/proje önerileri alınmıştır.
Katılımcılara sorulan “2028 yılında nasıl bir Bursa/Eskişehir/ Bilecik ve TR41 Bölgesi görmek istiyorsunuz?” sorusuna, menti.com platformu üzerinden üçer kelimeyle verilen yanıtlarla kelime bulutları oluşturulmuştur. Bursa’da ulaşılabilir (bölgesel ve kent içi), yaşanabilir, yenilikçi, dayanıklı, kentte ve kırda katma değer üreten, girişimci kelimeleri öne çıkarken Eskişehir’de üretken, girişimci, tarımda öncü, sürdürülebilir, yenilikçi, proaktif, eğitim seviyesi yüksek, dijital kelimeleri öne çıkmıştır. Bilecik’te ise öne çıkan kelimeler ihracatçı, yenilikçi, turizm kenti olan, kentleşmesini tamamlamış, sosyal alanda gelişmiş kelimeleridir.
Anket sonuçları ve çalıştaylarda elde edilen verilerin raporlanmasının ardından, kelime bulutlarının ve sunulan önerilerin de dikkate alınmasıyla vizyon cümlesi belirlenmiş, mevcut durum analizlerinin özet ve sentez değerlendirmeleri hazırlanmıştır. Stratejik öncelikler belirlenerek bölgenin topyekûn kalkınması adına bu önceliklere hizmet eden hedefler belirlenmiş ve her bir hedefin hayata geçirilmesine katkı sağlayacak tedbir, program ve proje önerileri geliştirilmiştir. Geliştirilen öneriler, bölgede yer alan 39 ilçenin kaymakam, belediye başkanları, ziraat odası başkanları, organize sanayi bölge müdürleri ve kurum yöneticileri ile istişare edilerek, öneri ve görüşler derlenmiştir. Belirlenen program ve proje önerileri dikkate alınarak proje/program künyeleri hazırlanmış, mekânsal gelişme şeması oluşturulmuştur. Mevcut aşamada oluşturulan bölge planı ve mekânsal gelişme şeması için kurum, kuruluş ve kişilerin görüşleri alınmış, görüş ve öneriler çerçevesinde yeniden düzenlenmiştir.
Planlamaların komşu bölgeleri de etkilemesi nedeniyle, Marmara Bölgesinde yer alan ve TR41 Bölgesine komşu olan bölgelerde faaliyet gösteren İstanbul, Doğu Marmara, Trakya, Güney Marmara ve Zafer Kalkınma Ajanslarından temsilciler, Bursa’daki Ajans hizmet binasında gerçekleştirilen toplantıda, ortak geliştirilebilecek program ve proje önerileri üzerinde durulmuş, mekânsal gelişme şemalarında eklenecek ve değiştirilecek hususlar üzerinde istişare edilmiştir. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremi sonrasında yaşanan acı tecrübelerden hareketle 1 ay içinde Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü koordinasyonunda tüm planlar yeniden ele alınmıştır. Ayrıca Bölge Planını Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlıkları süren Bursa 2040 yılı 1/100.000 Çevre Düzeni Planı hükümleri ile hizalamak ve uyumlulaştırmak amacıyla 28 Aralık 2022 tarihinde bir toplantıda bir araya gelinerek görüş alışverişi yapılmıştır. Ajanslar tarafından bölge planı hazırlıkları sürerken eşzamanlı olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 2024-2028 Bölgesel Gelişme Stratejisi (BGUS) için görüş ve öneriler Genel Müdürlüğe arz edilerek plan BGUS ile uyumlu hale getirilmiştir. Nihai Bölge Planının 2023 yılı içerisinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Cumhurbaşkanımızın onayına sunması beklenmektedir. Hazırlanan Bölge Planı ile; küresel gelişmeler, eğilimler ve yapılan katılım esaslı çalışmalar çerçevesinde, ulusal üst ölçekli planlarla uyumlu stratejik öncelik ve hedefler önümüzdeki 5 yıl için ortaya koyulmuştur.
Bu kapsamda TR41 Bölgesinin 2028 yılı için vizyonu: “Nitelikli iş gücü ve sektörel çeşitliliği ile kentte ve kırda katma değer üreten, ulaşım altyapısı gelişmiş, afetlere ve krizlere dayanıklı, yaşanabilir, yeşil ve dijital dönüşümde proaktif yenilik ve girişimcilik merkezi olan TR41 Bölgesi” olarak belirlenmiştir. Vizyona erişilmesini sağlayacak üç stratejik öncelik aşağıdaki gibidir:
- Proaktif Yeşil ve Dijital Dönüşümün Sağlanması & Girişimcilik Ekosisteminin Güçlendirilmesi: Bölgede imalat sanayinin teknoloji düzeyinin ve katma değerinin artırılması, yeşil ve dijital dönüşümün desteklenmesi, kaynak verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılması, hava ve su kalitesinin iyileştirilmesi, iklim değişikliğiyle mücadele kapasitesinin artırılması, Ar-Ge imkanlarının güçlendirilmesi, girişimcilik ekosistemi ve yatırım ortamının iyileştirilmesi ve sanayi-üniversite arasında geçişkenliğin artırılması hedeflenmektedir.
Altyapının ve Ulaşım Bağlantılarının Geliştirilmesi & Dengeli Mekânsal Gelişme ve Ekonomik Büyümenin Sağlanması: Bu stratejik öncelik çerçevesinde kentsel alanların afetlere dayanıklı, yaşanabilir ve donatı alanları yeterli hale getirilmesi, sanayi alanlarının etkin ve verimli kullanılması, şehir içi ve şehirler arası demiryolu ve karayolu ağının genişletilmesi, toplu taşımanın payının artırılması, kırsalda yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yönelik imkanlar geliştirilmesi, tarımsal üretimin artırılması ve kırsalda turizmin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
İnsani Gelişmişlik ve Toplumsal Hizmetlere Kapsayıcı Erişimin Sağlanması: Bu öncelikte, beşeri sermayenin ve kapsayıcı kamu hizmetlerinin güçlendirilmesi üzerinde durulmaktadır. Öncelik kapsamında karar alma mekanizmalarında katılımcı uygulamaların yaygınlaştırılması, sosyal hizmet kapasitesinin ve özel gereksinimlilerin yaşam koşullarının iyileştirilmesi, bağımlılıkla mücadelenin güçlendirilmesi, genç ve kadın istihdamının artırılması hedeflenmektedir.
Belirlenen hedeflere ulaşılması amacıyla geliştirilen tedbir, program ve proje önerilerinin uygulama aşamaları; hedef bazında performans göstergeleriyle yıllık olarak ölçülecek ve ilerleme raporları hazırlanacaktır. Ajansın, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının ve özel sektörün katkıları takip edilecektir. Böylelikle geri besleme sistemine dayanan döngüsel bir stratejik planlama sürecinin hayata geçirilmesi amaçlanmaktadır.
Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı olarak Bölge Planımızda yer alan gelişme eksenlerimiz doğrultusunda belirlediğimiz strateji ve hedeflere ulaşmak adına çalışmalarımıza hız kesmeden devam edeceğiz.