Enerji kelimesi, köken olarak Yunanca ‘energeia’dan gelmekte, anlamı ‘etki eden kuvvet’ olarak belirtilmektedir. Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından ise ‘maddede var olan ve ısı, ışık biçiminde ortaya çıkan güç, erke’ olarak tanımlanmaktadır. Verimlilik de, ‘verimli olma durumu, verimkârlık, mümbitlik’ olarak ifade edilmektedir.

Enerji verimliliği; her şeyden önce daha az enerji kullanımı (kömür, gaz, elektrik, vb.) ile konfor şartlarından ödün vermeksizin daha fazla mal ve hizmet üretmek anlamına gelmekte olup, yeni teknolojileri kullanma yoluyla enerji tasarrufunun sağlanmasına yönelik bir gelişmeyi göstermektedir. Çünkü enerji verimliliğinde üretimde, kalitede, performansta ve en önemlisi sosyal refahta bir azalma olmaksızın birim hizmet veya ürün miktarı başına kullanılan enerjinin düşürülmesi söz konusudur.

Mevcut enerjimizi daha verimli kullanmak, sürdürülebilir kalkınmaya destek vermek ve enerjiye olan ihtiyacı minimize etmek adına bazı kamu kurum ve kuruluşları çeşitli hibe ve teşvik programlarıyla sanayicilere destek vermektedir.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI-VERİMLİLİK ARTTIRICI PROJE (VAP) VE GÖNÜLLÜ ANLAŞMA DESTEKLERİ

‘Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik’ kapsamında ‘Endüstriyel İşletmelerde Verimlilik Artırıcı Projelerin (VAP) ve Gönüllü Anlaşma’ uygulanmasına yönelik destekler verilmektedir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2021 yılı Verimlilik Artırıcı Proje (VAP) ve Gönüllü Anlaşma başvurularını almaya başlamıştır. Uygulama Usul ve Esasları yenilenen Destek Programı’nın amacı, yıllık toplam enerji tüketimleri 500 Ton Eşdeğer Petrol (TEP) ve üzeri olan, ticaret ve/veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet gösteren, her türlü mal üretimi yapan ve imalat sektöründe faaliyet gösteren Endüstriyel İşletmelerde verimsizliklerin, kayıpların ve enerji atıklarının giderilmesi ve gerekli önlemlerin uygulanmasıdır.

Verimlilik Artırıcı Proje (VAP); enerji verimli ekipman ve sistem kullanımı, yalıtım, rehabilitasyon ve proses düzenleme gibi yollarla; gereksiz enerji kullanımının, atık enerjinin, enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesi veya en aza indirilmesi ile birlikte atık enerjinin geri kazanılması, kojenerasyon sistemleri gibi konulardaki çözümleri içine alan ve Bakanlık tarafından hazırlanan uygulama usul ve esaslarına uygun olarak, bileşenler bazında hazırlanan verimlilik artırıcı proje anlamına gelmektedir.

VAP destekleri kapsamında KDV hariç, toplam bedeli en fazla 5 milyon TL ve geri ödeme süresi 5 yıldan az olan projelerin başvurusu kabul edilir. Destek miktarı, proje bedelinin % 30’u kadardır. Gönüllü Anlaşmalarda ise endüstriyel işletme, 3 yıl içerisinde referans enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az % 10 oranında azaltmayı taahhüt etmektedir. İşletmelerin işletmeye alındığı tarih itibariyle 5 yılını doldurması üzerine hesap edilen referans enerji yoğunluğunun hesaplanamaması halinde son 3 yıldaki enerji yoğunluklarının ortalaması dikkate alınabilmektedir.

Gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren endüstriyel işletmenin, anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin %30’u, 1.000.000 TL’yi aşmayacak şekilde desteklenmektedir. Verimlilik artırıcı projeler için başvuru 31.12.2021 tarihine kadar, gönüllü anlaşma başvurusu ise Bakanlığın açıklayacağı takvime bağlı olmakla birlikte her yıl Mayıs ayı içinde yapılmaktadır. Endüstriyel işletmeler, Bakanlığa sunacakları projelerini Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketlerine (EVD) hazırlatmak zorundadırlar. Bir endüstriyel işletme için azami 5 projesi için başvuruda bulunabilir.

T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI DESTEKLERİNE KİMLER BAŞVURABİLİR?

  • Mal üretimi yapan ve imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren endüstriyel işletme olmak (Asıl faaliyet alanı elektrik üretimi olan, elektrik üretim lisansına sahip tüzel kişiler destek kapsamı dışındadır.)
  • Başvuru tarihi itibarıyla, Bakanlık veri tabanına kayıtlı olmak.
  • Enerji Yöneticisi Sertifikası’na sahip bir kişinin enerji yöneticisi olarak görevlendirilmiş olması.
  • Son 3 yıla ait yıllık toplam enerji tüketimlerinin ortalamasının 500 TEP ve üzeri olması ve bu bilgilerin Bakanlık veri tabanına girilmiş olması.
  • Yürürlükteki TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı’na göre Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite olmuş veya Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından kabul edilen kurumlarca akredite olmuş uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca verilmiş belgeye sahip olunması veya belgelendirme başvurusu yapıldığına dair başvuru yapılan kurum veya kuruluş tarafından düzenlenmiş belge sunulması gerekmektedir.

KOSGEB – MODEL FABRİKALARDAN DANIŞMANLIK DESTEKLERİ

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, KOSGEB aracılığı ile Model Fabrika’dan eğitim alacak KOBİ’lere 70 bin TL’ye kadar destek vereceğini açıkladı. KOBİ’lerin dijital dönüşümlerine imkân sağlamak, yalın üretime geçmelerini teşvik etmek ve deneyimsel öğrenme prensiplerini işletmelerinde uygulamalarını mümkün kılmak amacıyla Model Fabrika projesi hayata geçmişti.

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’na bağlı olan Bursa Model Fabrika, dijital ve yalın dönüşüm çalışmalarıyla ile enerji verimliliğinin birleştirildiği 19 modülden oluşan yeni verimlilik modeli ile firmalara danışmanlık vermektedir. Bu yeni yaklaşım ile firmalarda yalnızca yalın ve dijital dönüşüm ve/veya enerji verimliliğini değil proses ve kaynak verimliliğinin ana planda olduğu bir çalışma modelini yaygınlaştırmayı hedeflemektedir.

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI- 5. BÖLGE TEŞVİKLERİ

Yıllık asgari 500 TEP (ton eşdeğeri petrol) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, birim ürün başına en az %15 oranında enerji tasarrufu sağlayan enerji verimliliğine yönelik yatırımlar (21/02/2020 tarihli 2846 sayılı CK) 5. Bölge Teşvikleri kapsamında değerlendirilmektedir.

VAP ve Gönüllü Anlaşma desteklerinde de olduğu gibi firmalar:

  • Başvuru tarihi itibarıyla, Bakanlık veri tabanına kayıtlı olmak
  • Enerji Yöneticisi Sertifikası’na sahip bir kişinin enerji yöneticisi olarak görevlendirilmiş olması
  • Son 3 yıla ait yıllık toplam enerji tüketimlerinin ortalamasının 500 TEP ve üzeri olması ve bu bilgilerin Bakanlık veri tabanına girilmiş olması
  • Yürürlükteki TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı’na göre Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite olmuş veya Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından kabul edilen kurumlarca akredite olmuş uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca verilmiş belgeye sahip olunması veya belgelendirme başvurusu yapıldığına dair başvuru yapılan kurum veya kuruluş tarafından düzenlenmiş belge sunulması gerekmektedir.

FAYDALANILACAK 5. BÖLGE TEŞVİKLERİ

  • Katma Değer Vergisi İstisnası,
  • Gümrük Vergisi Muafiyeti,
  • Vergi indirimi,
  • Sigorta primi işveren hissesi desteği,
  • Faiz Desteği
  • Yatırım yeri tahsisi,

Katma Değer Vergisi İstisnası: Teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları için katma değer vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.

Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.

Vergi İndirimi: Gelir veya kurumlar vergisinin, yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar, indirimli olarak uygulanmasıdır. Ayrıca, İmalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 01/01/2017 ile 31/12/2019 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için yatırıma katkı oranı her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, vergi indirimi oranı tüm bölgelerde %100 oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde kullanılabilecek oranı %100 olarak uygulanır.

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca karşılanmasıdır. Gelir Vergisi Stopajı Desteği Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için belirlenen gelir vergisi stopajının terkin edilmesidir. Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca karşılanmasıdır.

Faiz Desteği: Teşvik belgesi kapsamında kullanılan en az bir yıl vadeli yatırım kredileri için sağlanan bir finansman desteği olup, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar kullanılan kredinin ilk 5 yıl ödenecek faizinin veya kâr payının belli bir kısmının, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca karşılanmasıdır.

Yatırım Yeri Tahsisi: Yatırım için uygun arazi olması halinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilmesidir. Katma Değer Vergisi İadesi Sabit yatırım tutarı 500 milyon TL ve üzerinde olan Stratejik Yatırımlar kapsamında gerçekleştirilen bina inşaat harcamaları için tahsil edilen KDV’nin iade edilmesidir. Ayrıca, İmalat sanayiine yönelik düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 01/01/2017 ile 31/12/2019 tarihleri arasında gerçekleştirilecek bina inşaat harcamaları için Hazine ve Maliye Bakanlığınca KDV iadesi desteği uygulanmaktadır.

Enerji verimliliği destek ve teşvikleri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için BTSO Enerji Verimliliği Merkezi’ni ziyaret edebilir veya evm@btsomesyeb.com.tr mail adresinden bizlere ulaşabilirsiniz.

Işıl Hasdemir

Çevre Mühendisi / Enerji Uzmanı

BTSO Enerji Verimliliği Merkezi