Sürdürülebilir Sanayi ve Döngüsel Ekonomi
İşletmelerin ve kurumların döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde döngüsel ekonominin tanımını, neden önemli olduğunu, işletmeler için nereden başlamak gerektiğini ve geçişi kolaylaştıracak yöntemleri doğru anlatmak gerekir. Döngüsel ekonomi, ürün, malzeme ve kaynakların değerinin ekonomide olabildiği kadar uzun tutulduğu ve atık miktarının en düşük olduğu bir ekonomik yaklaşım olarak tanımlanmaktadır. Döngüsel ekonomi kavramı onarıcı bir sanayi ekonomisini, yenilenebilir enerjiye geçişi, toksin kimyasalların kullanımının azaltılmasını, israfın önlenmesini temel almaktadır. Bu kavram, üretim ve tüketim süreçlerini tekrardan tanımlamayı amaçlamaktadır. Döngüsel ekonomi hem sistem hem de kaynak sorunlarına odaklanan üç temel unsura dayanmaktadır.
Bunlar
- Doğal sermayeyi korumak ve geliştirmek,
- Kaynak verimliliğini optimize etmek,
- Sistem etkinliğini korumak.
Döngüsel ekonomik yaklaşımda doğrusal ekonomik yaklaşımdan farklı olarak, üretim ve tüketim süreçlerinin her birinde yukarıda ifade edilen 3R Recycle (geri Dönüşüm), Reuse (yeniden kullanım) ve Reduce (azaltma) yaklaşımı işlemektedir.
Doğrusal ekonomi yaklaşımını, al-yap-at olarak düşünmek mümkündür. Bu yaklaşımda bir ürün üretmek için hammadde alınır, çeşitli işlemlerden geçirilerek ürün haline dönüştürülür, ürün tüketicinin kullanımına sunulur ve tüketilerek atık haline gelir. Dolayısı ile doğrusal ekonomik yaklaşımda sadece tüketim süreci değil, üretim süreci de atık oluşumuna neden olmaktadır. Doğrusal ekonomik yaklaşımda üretim sürecinin planlanmasından itibaren birinci öncelik düşük maliyet yapısı, yüksek satış ve aşırı kar güdüsü temel unsur olmaktadır. Bu süreç içerisinde birinci öncelik çevreden ziyade sanayidir. Bu yaklaşımın çevreye verdiği zararların fark edilmesi ile birlikte sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı ön plana alınmaya başlanmıştır.
Peki Döngüsel Ekonomi Stratejisi Neler Getiriyor?
-Ekonomik kazanç
-CO2 salımının azaltılması (iklim değişikliği ile mücadele)
-Atık yönetimi alanında iş yaratma
-Elektrik/enerji tasarrufu
-Üretimde hammadde ihtiyacının azalması
Döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde ele alınması gereken aşamaları özetlemek gerekirse;
- Sürdürülebilir sanayi ve döngüsel ekonomi kavramları ile ilgili farkındalık oluşturulmak ve strateji değişikliğine olanak sağlamak,
- Sürdürülebilir sanayi ve döngüsel ekonomi konularında sanayici, girişimci ve akademisyenlerle birlikte bütüncül bir yaklaşımla alternatif çözüm önerileri geliştirmek,
- Sürdürülebilir sanayi yaklaşımı kapsamında, yeni bir iş modeli olarak yeşil ekonominin kullanımının yaygınlaştırılmasını sağlamak,
- Sürdürülebilir sanayi yaklaşımına destek olması amacıyla çevresel ve ekonomik faydalar arasında izin verilen farklı ölçeklerde hammadde değişimini sağlamak
- Döngüsel ekonomi yaklaşımı kapsamında yeşil ekonomi, sıfır atık, atık hiyerarşisi, biyoekonomi, endüstriyel ekoloji, doğa destekli çözümler, ve yaşam döngüsü tayini gibi konularda kavramlar ve yaklaşımlar ile ilgili farkındalık oluşturulması şeklindedir.
Sonuç olarak yapılan işler ve işleyiş yönetimleri, yeni dünya düzeninde değişirken, mevcut kaynakları daha etkin ve etkili kullanmak için yeni iş modelleri tasarlanması gerekmektedir. Ülkemizde henüz yeni bir kavram olan Döngüsel Ekonomi ilerleyen süreçlerde devlet politikalarında yer alırsa Sürdürülebilir Çevre Yönetimi açısından önemli bir aşama kaydedilecektir. Atıkların azaltılması ve yeniden kullanılabilir olması doğal kaynaklarımızın korunmasına ve ciddi bir maliyet düşüşüne sebep olacaktır.
BUÜ Çevre Mühendisliği Öğr. Üyesi
Efsun DİNDAR