Arabuluculukta Kaybeden Olmayacak
1 Ocak 2018 itibarıyla işçi-patron arasındaki kıdem ve ihbar tazminatı gibi anlaşmazlıklar için mahkemeden önce 'arabulucu'ya gidİliyor. Bu uygulama 15 milyon için zorunlu. Arabulucuya başvuru ise ücretsiz...
Ocak itibarıyla
SSK'lı çalışan 15 milyon kişi ile 2 milyon işvereni yakından ilgilendiren 'arabuluculuk' düzenlemesi 1 Ocak 2018 itibarıyla resmen yürürlüğe girmişti. Buna göre; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, yıllık izin ücreti ile işe iade taleplerinde dava açmadan önce arabulucuya başvurmak gerekiyor. Uygulama pratikte büyük avantajlar sunuyor.
Dava 454 gün sürüyor
Normalde işçinin, alacağı için açtığı dava ortalama 454 günde sonuçlanıyordu. Bu sistemle kıdem gibi anlaşmazlıklar 1 günde çözülebiliyor. Bunun getirdiği en büyük avantaj, dava açmak için dahi parası ya da tutacak avukatı olmayan birine ücresiz olarak hak arama yolunu açmış olması. Tek taraflı düşünmemek lazım. Sistem işverene de avantajlar sağlıyor.
Kazan-kazan ilkesi
Her süreçte olduğu gibi iş mahkemeleri sürecinde de davanın bir kazananı ve bir de kaybedeni var. Ancak ilgili anlaşmazlık yargıya taşınmadan önce arabuluculuk sürecinde çözülürse her iki tarafın da sadece karşılıklı iletişim kurarak maksimum kazanç elde edeceği bir sonuca varılacak. Arabuluculukta kaybeden olmayacak anlaşmazlık hem işçi hem de işverenin kazanacağı bir yöntemle çözülmüş olacak. Bu sebeple arabuluculuğun kaybedeni yoktur ve kazan-kazan ilkesi geçerli. Arabulucukla ilgili daha birçok ayrıntı ve dikkat edilmesi gereken konu var. Merak edilenleri ve cevaplarını sizin için derledik...
İŞVEREN İÇİN DE GEÇERLİ
Soru: İşçi hangi durumda zorunlu arabulucuya gidecek?
Cevap: Kıdem, ihbar, kötü niyet, mobbing ve sendikal tazminatlar, ücret, ikramiye, fazla mesai, yıllık izin ücreti, prim, tatil ücretleri alacakları, işe iade davaları için önce arabulucaya gidebilecek. Bu kural işveren için de geçerli.
Soru: Zorunlu olmayan durumlar neler?
Cevap: İş kazaları nedeniyle ortaya çıkan alacaklar, hizmet tespiti, SGK uyuşmazlıkları için arabulucuya gitmek zorunlu değil.
Soru: Başvuru ne zaman yapılmalı?
Cevap: Kıdem, ihbar tazminatlarında veya ücret alacaklarında 5 yıl içinde arabulucuya başvuru yapılabilecek. İşe iade davalarında ise 1 ay içinde başvuru şartı.
ÖDEME YAPILMAZSA İCRA YOLU AÇIK
Soru: Başvuru hangi arabulucuya yapılacak?
Cevap: Adliyelerde arabuluculuk merkezleri kuruldu. İşçi, alacaklarıyla ilgili işverenin (karşı tarafın) bulunduğu yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk merkezine başvuru yapacak. Sistem, Adalet Bakanlığı listesindeki bir arabulucuyu otomatik atıyor. İşçi ve işveren anlaşırsa istedikleri bir ismi seçebilecekler.
Soru: Arabulucunun anlaştırdığı durumlarda işveren ödeme yapmazsa ne olacak?
Cevap: İşçi anlaşma tutanağı ile birlikte görevli mahkemeye giderek 'icra edilebilirlik şerhi' koydurup alacaklarını icra yoluyla tahsil edebilecek.
ANLAŞMA YOKSA MAHKEMEYE GİDİLECEK
Soru: Anlaşmazlıklar kaç günde çözülecek?
Cevap: Arabulucu en fazla 4 hafta içinde anlaşmazlıkları sonuçlandıracak.
Soru: Taraflar anlaşamazsa ne olacak?
Cevap: Arabulucu sorunu çözemezse taraflar hakkını İş Mahkemesi'nde aramaya devam edebilecek. Yani dava yolu açık.
Soru: Arabulucuda alınan karar temyiz edilebilir mi?
Cevap: Anlaşma sağlanması halinde tarafların imzasının yer aldığı bir tutanak düzenlenecek. Mahkeme kararı niteliğinde olan bu karar temyiz edilemeyecek. Yani karar kesin olacak.
KATILIM ZORUNLULUĞU VAR
Soru: Arabuluculuk toplantısına katılmak zorunlu mu?
Cevap: Taraflar geçerli bir mazeret göstermeden ilk arabuluculuk toplantısına katılmazsa, tutanakta belirtilir. Toplantıya katılmayan taraf davada haklı çıksa dahi yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur.
Soru: Ücretlendirme nasıl olacak?
Cevap: Tazminatla ilgili arabuluculukta, her iki taraf tutarın yüzde 3'ü oranında ödeme yapacak. İşçinin zor durumunu gözeten patron gerekirse tüm masrafı ödeyebilecek. Anlaşma sağlanamaması halinde iki saatlik ücret Hazine'den karşılanacak.
Soru: Kıdem ve ihbar tazminatı için zamanaşımı süresi kaç yıl?
Cevap: Yasayla kıdem, ihbar, kötü niyet tazminatı, iş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine aykırı davranılmasından kaynaklanan tazminatta dava için zaman aşımı süresi 10 yıldan 5 yıla çekildi.
Arabulucu Kimdir?
Arabulucu olabilmek için TC. Vatandaşı, Hukuk Fakültesi mezunu ve mesleğinde en az 5 yıllık kıdeme sahip olmak gerekiyor. Sonrasında arabuluculuk eğitimini tamamlayarak Adalet Bakanlığı tarafından yapılan yazılı ve uygulamalı sınavda başarılı olan kişiler Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı tarafından tutulan arabulucular siciline kayıtlı olmak şartıyla arabuluculuk faaliyetini yürütebilir.
BTSO Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi (BTSO TAM)
Türkiye’nin önde gelen sanayi merkezlerinden biri olan Bursa’da, mahkemelerin iş yükünü hafifletmek ve tacirler arasındaki uyuşmazlıkların dostane yollarla çözülmesini sağlamak amacıyla 2015 yılında BTSO öncülüğünde kurulan Türkiye’nin ilk tahkim ve arabuluculuk merkezi önemli faaliyetlere imza atıyor. BTSO TAM, tahkim ve arabuluculuğun Türkiye’de gelişmesine katkıda bulunmak, bu konuda nitelikli kişilerin yetişmesine vesile olmak, özellikle tacirler arasında çıkan uyuşmazlıkların, devlet yargısına alternatif olan tahkim ve arabuluculuk gibi daha etkin ve hızlı yollarla çözülmesini teşvik etmektedir.
BTSO TAM, TAHKİM faaliyetleri: Tahkim Müessesesi, taraflar arasında meydana gelen ve üzerlerinde serbestçe tasarrufta bulunabilecekleri uyuşmazlıkların devletin resmi yargı organları yerine kendileri tarafından belirlenen hakemlerle çözümlendiği alternatif bir çözüm yöntemi olup, doğrudan yargısal bir faaliyettir. BTSO çatısı altında kurulmuş olan BTSO Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi marifetiyle Merkez’e yapılan tahkim yargılaması başvurularının; ilgili mevzuatın aradığı usul işlemlerine uygunluğu takip edilerek, tahkim yargılamasının yürütülmesi ve sonucunun yerel mahkemeler tarafından tanınması için gerekli işlemler yerine getirilmektedir.
BTSO TAM, ARABULUCULUK faaliyetleri: Arabuluculuk Müessesesi, özel hukuk uyuşmazlığının tarafı olan kişilerin, özgür iradeleriyle Adalet Bakanlığı Arabulucular Siciline kayıtlı, arabulucular arasından seçecekleri tarafsız ve uzman arabulucu üçüncü kişi nezaretinde, uyuşmazlık konusunun, yargısal bir faaliyet dışında müzakere edilerek, hızlı ve kesin bir şekilde çözüme kavuşturulması amaçlanan alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. BTSO Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi ile Merkeze başvurusu yapılan arabuluculuk konusunun, arabuluculuk müzakereleri ile mevzuatın aradığı usullere uygun şekilde sonuçlanması ve yerel mahkemeler tarafından tanınması ile kesinleşmesi için gerekli süreçler yürütülmektedir.
ZORUNLU ARABULUCULUK:
İŞ DAVALARI AÇISINDAN ZORUNLU ARABULUCULUK
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu gereği 01.01.2018’den itibaren İş davalarında zorunlu arabuluculuk sistemi getirilerek; bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade davalarda arabuluculuk yoluna başvurmak zorunlu hale getirilerek, iş davaları bakımından arabuluculuğa başvuru, dava şartı haline geldi.
TİCARİ DAVALAR AÇISINDAN ZORUNLU ARABULUCULUK
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa getirile değişiklik ile 01.01.2019’dan itibaren konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepli ticari uyuşmazlıklara ilişkin açılacak davalarda arabuluculuk yoluna başvurmak zorunlu hale getirilerek, ticari davalar bakımından arabuluculuğa başvuru, dava şartı haline geldi.
