02.03.2019 tarihli Resmi Gazete ’de, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 2872 sayılı Çevre Kanunu dayanak alınarak “Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır. İlgili Yönetmeliğin “Amaç” kenar başlıklı 1. Maddesi’nde belirtildiği üzere; tehlikeli maddeler bulunduran kuruluşlarda meydana gelebilecek kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların da insanlara ve çevreye olan zararlarının en aza indirilmesi için alınması gereken önlemler düzenlenmiştir.

Yönetmelik’in “Tehlikeli Maddelerin Zararlılık Kategorileri” başlıklı 1. ekine göre; işletme bünyesinde bulunan tehlikeli maddelerin yoğunluğu dikkate alınarak işyerinin “Alt Seviye” veya “Üst Seviye” kapsamında olup olmadığı; buna göre yönetmelikte düzenlenen yükümlülüklere tabi olup olmayacağı, olacak ise hangi yükümlülüklere tabi olacağı belirlenecektir.
1. Yükümlülükler
Yönetmelik ekinde belirtilen sınır değerlere eşit veya bu sınır değerlerin üzerinde tehlikeli madde içeren işyerlerinde işletmecilerin büyük kazaları önlemek veya alınan önlemlere rağmen kazaların meydana gelmesi halinde insana ve çevreye etkilerinin minimuma indirilmesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda işletmeci tarafından alınacak önlemler şu şekilde sıralanabilir:
1.1. “Tehlikeli Maddeye Müdahale Kartı” Hazırlamak
Yönetmelik kapsamında yer alan işyerleri için işveren tarafından;

  • Tehlikeli maddenin adını,
  • Fiziksel ve çevresel zararlarını,
  • Tehlikeli maddeye müdahale yöntemini,
  • Müdahalede kullanılacak ekipmanları ve
  • Müdahale sırasında kullanılması gereken koruyucu donanımları
içeren bir “Tehlikeli Maddeye Müdahale Kartı” hazırlamakla; bu kartı İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğüne, İl Sağlık Müdürlüğüne, Bağlı Bulunduğu Belediye ve/veya Büyükşehir İtfaiye Teşkilatına göndermekle yükümlüdür. Kartta yer alan bilgilerde değişiklik olması halinde de değişikliği takip eden bir ay içinde kartın güncellenerek ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilmesi gerekecektir.
1.2. “Büyük Kaza Senaryo Dokümanı” Hazırlamak
İşletmeci, Yönetmelik kapsamındaki “alt seviyeli” ve “üst seviyeli” kuruluşların, büyük endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla “Büyük Kaza Senaryo Dokümanı” hazırlamakla yükümlüdür.
“Büyük Kaza Senaryo Dokümanı”, tehlikeli maddelerin belirlenmesi ve sınıflandırılması işleminden sonra, aşağıdaki adımlar izlenerek hazırlanır:
  1. Tehlikeli ekipmanların belirlenmesi.
  2. Belirlenen tehlikeli ekipmanlar üzerinden dahili tehlikelerin tanımlanması.
  3. Tehlikeli ekipmanlara etki edebilecek kuruluş dışından kaynaklanabilecek harici tehlikelerin tanımlanması.
  4. Büyük endüstriyel kaza frekansıyla karşılaştırma yapmaya elverişli sonuçlar üretebilen yöntemlerle tehlikeli ekipmanlar üzerinden büyük kaza senaryolarının oluşturulması (Yön.md.9).
 
 
 
1.3. “Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi” Hazırlamak
Yalnızca “Alt Seviyeli” kuruluşların işletmecileri tarafından hazırlanması gereken “Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi” büyük endüstriyel kazaları önleme ve işyerinde yüksek seviyede koruma önlemi alma amacına yönelik bir belgedir (Yön.3 Nolu Ek) Bu belgenin;
  • Halihazırda “Alt Seviyeli” kuruluşlar tarafından yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6(altı) ay içinde,
  • Tehlikeli maddenin cinsi veya miktarındaki değişiklikle sonradan “Alt Seviyeli” kuruluş haline gelenler tarafından ise; değişikliği izleyen 1(bir) yıl içinde hazırlanması gerekmektedir.
1.4. “Güvenlik Raporu” Hazırlamak
“Üst Seviyeli” kuruluşlar tarafından düzenlenmesi gereken “Güvenlik Raporu”; kuruluşu, kuruluşta yürütülen faaliyetleri ve bu faaliyetler kapsamında kuruluşta uygulanan güvenlik yönetim sistemi ile ilgili belgeleri içermektedir. Bu düzenleme kapsamındaki kuruluş henüz faaliyete geçmemiş ise “Güvenlik Raporunu” hazırlamak ve durumu yazılı olarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bildirmekle yükümlüdür. Tehlikeli maddenin cinsi veya miktarındaki değişiklikle yahut birleşme ya da devralma yoluyla sonradan “Üst Seviyeli” kuruluş haline gelenler tarafından ise değişikliği izleyen 1(bir) yıl içinde “Güvenlik Raporu”nun hazırlanması gerekmektedir.
1.5. “Dahili Acil Durum Planı” Hazırlamak
Yalnızca “Üst Seviyeli” kuruluşlar için; Yönetmeliğin 4 nolu ekinde yer alan “Dahili Acil Durum Planında Bulunması Gereken Veri ve Bilgiler” gözetilerek “Dahili Acil Durum Planı” hazırlanması gerekmektedir. Bu planın, yeni açılacak “Üst Seviyeli” kuruluşlar için faaliyete geçmeden önce hazırlanmış olması gerekmektedir.
2. Yönetmelik Kapsamındaki Kuruluşların Denetimi ve Yaptırım
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın kendi mevzuatları çerçevesinde gerçekleştireceği bu denetimler; “Üst Seviyeli” kuruluşlar için 2(iki) takvim yılı içinde en az bir kez, “Alt Seviyeli” kuruluşlar için ise 4(dört) takvim yılı içinde en az bir kez olacak şekilde yapılacaktır.
Denetimler sırasında;
  1. Kazanın analizi yapılarak kazanın meydana geliş sebeplerini ve gelecekte benzer kazaların meydana gelmemesi için alınması gereken tedbirleri tespit etmeye yönelik incelemelerde bulunulur.
  2. Benzer kazaların meydana gelmemesi için işletmeciden gerekli tedbirlerin alınması istenir.
  3. İşletmecinin Yönetmeliğin 17.maddesinde yer alan yükümlülükleri yerine getirip getirmediği kontrol edilir.

“Güvenlik Raporu” hazırlama yükümlülüğünün ihlal edildiğinin saptanması halinde kuruluşun tamamında işin durdurulması şeklinde bir yaptırım uygulanabilecektir. Ayrıca aykırılıklar nedeniyle yaptırım olarak 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun ilgili hükümleri uygulanacaktır.
 
 
EGEMENOĞLU HUKUK BÜROSU