Üretim kalitesi ile dünyada çimento sektörünün en önemli oyuncuları arasında yer alan Türk çimento sektörü, son dönemde büyüme faaliyetlerini ihracat odaklı sürdürmektedir. İnşaat sanayinin en önemli kolları arasında yer alan sektör ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır.

Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu

Dünya çimento tüketimi 2017 yılı verilerine göre 4,1 milyon ton seviyesinde gerçekleşmiştir. 2002-2014 yılları arasında ortalama yıllık yüzde 7 büyüme kaydeden çimento tüketimi devam eden yıllarda ise yatay bir seyir göstermiştir.  2017 yılı verilerine göre; Çin, Tayland ve Türkiye dünya çimento ihracatından en fazla pay alan ülkeler arasındadır.

Sektörün Türkiye’deki Genel Durumu

Türk çimento sanayisi 70 milyon tonun üzerindeki üretimi ile Avrupa’nın en büyük, dünyanın ise Çin, Hindistan, ABD ve Brezilya’dan sonraki en büyük dördüncü üreticisi konumundadır.
Türk çimento sektörü; üretim kalitesi, sektörün sağlıklı gelişiminin sürdürülmesi için kurulan Ar-Ge merkezleri, gerçekleştirilen eğitimler, çevreye, insana ve iş sağlığına olan duyarlılığı ve yapılan yatırımları ile dünya çimento sektöründe çok önemli bir konuma gelmiştir.
Türkiye’de çimento talebinde özel konut inşaatları ilk sırada yer almaktadır. Mega projelerle birlikte altyapı inşa faaliyetleri kaynaklı talep son yıllarda yükseliş kaydetmiştir. Kentsel dönüşüm projesi kapsamında 2023 yılına kadar 6,5 milyon konutun inşa edilmesi planlanmaktadır. Planlanan büyük projeler de önümüzdeki dönemde çimento talebinin canlı bir seyir izlemesinde etkili olacaktır.
Türkiye hazır beton üretiminde Avrupa’da birinci sıradadır. Türkiye’de hazır beton üretimi, çimento üretimi yapan büyük firmaların yanı sıra bu firmalardan çimento satın alarak imalat yapan firmalar tarafından da gerçekleştirilmektedir. Hazır beton sektörü halen gelişme potansiyeli taşımaktadır.
Gelişmiş ülkelerde uzun bir geçmişe sahip beton yollar ülkemizde geri planda kalmıştır. Petrol bazlı asfalta kıyasla pek çok açıdan avantaja sahip olan beton yolların kullanımının yaygınlaşmasının sektörünün büyümesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Beton yollar tamamen yerli malzemelerle imal edilen, esnek üst yapılara oranla çevreci, uzun ömürlü ve ağır taşıt yüküne direnç gösteren rijid üst yapılardır.

Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler
Türkiye’de standardı olan çimento tipleri aşağıda verilmiştir.
 

• Portland Çimentolar
• Portland Kompoze Çimento
• Yüksek Fırın Cüruflu Çimento
• Puzolanik Çimento
• Kompoze Çimento

• Sülfatlara Dayanıklı Çimentolar
• Beyaz Portland Çimentosu
• Harç Çimentosu
• Yüksek Fırın Cürufu Katkılı, Düşük Erken Dayanımlı Çimentolar
• Çok Düşük Hidratasyon Isılı Özel Çimentolardır.

Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler

Çimento sektörü, inşaat sanayinin en önemli kollarından biridir. Çimento sanayisinde talep, ülkenin ekonomik koşullarına ve yatırım ortamlarına bağlı olarak değişmekte ve harcama yapılmayan dönemlerde durgun bir seyir izlemektedir.
Çimento sanayi, sürdürülebilir inşaat sanayinde lider rol oynamaktadır. Günümüzde yüksek katlı binaların yapımından barajlara, prefabrikasyondan metro inşaatlarına kadar geniş bir yelpazede kullanılan hazır beton, inşaat teknolojisinde vazgeçilmez bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.
Enerji ve yakıt çimento üretim maliyetlerinin %50’sinden fazlasını oluşturmakta olup Türkiye’nin enerji yönünden dışa bağımlı bir ülke olması ve yüksek enerji fiyatları, çimento üretiminin maliyetini arttıran en önemli unsurlardır. En önemli alt yapı projelerinden olan beton yollar, önemli miktarda çimento talebi oluşturabilecek yatırımlardır.

Sektörün Kapasite Kullanımı

Sektörde 2017 yılı verilerine göre çimento kapasite kullanım oranı bölgeler bazında ortalama %62,16 olarak gerçekleşmiştir. Toplam çimento kapasitesi ise 135,59 milyon ton civarındadır. Türkiye’de çimento sektöründe üretimin en fazla olduğu bölgeler Marmara ve Akdeniz Bölgesi olup toplam Türkiye üretiminin %50’sini oluşturmaktadırlar. Üretim bakımında ikinci önemli bölge ise Türkiye üretiminin %15’ini oluşturan İç Anadolu Bölgesidir. Karadeniz %12, Güneydoğu Anadolu %8, Ege %8 ve Doğu Anadolu %7 olarak gerçekleşmiştir.
Sektörün en önemli sorunlarından olan kapasite fazlası, talep eksikliği nedeniyle çimento fiyatlarında önemli miktarlarda düşüşe sebep olmaktadır. Bu durum şirketlerin karlılığını düşürmektedir.

Sektörün Dış Ticareti

2017 yılında çimento sektörü ihracat geliri artarak 531 milyon dolara ulaşmıştır. Ancak 2013 ve 2017 yılı ihracat tonajları aynı olmasına karşın ihracat geliri 740 milyon dolara düşmüştür.
Ayrıca 2017 yılında çimento ihracatı birim fiyatında düşüş yaşanmıştır. TÜİK verilerine göre 2016 yılında ton fiyatı 43,4 dolar olurken 2017 yılında ortalama fiyat 41,5 dolara düşmüştür.
İhracatta pazar paylarına bakıldığında paydaki düşüşe rağmen Orta Doğu ve Kuzey Afrika hala en önemli pazardır. Bu pazarda Irak ve Libya küçülürken, Suriye pazarı büyümektedir. ABD, Haiti ve Kolombiya öncülüğünde Amerika’ya ihracat artmıştır ve dünyanın en önemli bitüm üreticilerinden Amerika ikinci önemli pazarımız olmuştur.

Avrupa’nın pazar payında 2017 yılında hafif artış yaşanırken Afrika’daki pazar payımız aynı kalmıştır. İhraç pazar payımız aynı kalmıştır. 2016 yılında toplam ihracatımız çimento artı klinker bazında miktar olarak %14 artarken gelir olarak sadece %3 artmıştır. En büyük düşüş Libya pazarında yaşanırken ihracat 600 bin tondan 20 bin tona düşmüştür. Son yıllarda önemli ihraç pazarlarımızdan ABD, Suriye ve İsrail’de artış yaşanırken Irak, Libya ve Rusya pazarlarında düşüş kaydedilmiştir.
2017 yılı verilerine göre Türkiye’nin çimento ihracatı yaptığı ilk üç ülkeyi sırasıyla ABD, İsrail ve Suriye oluşturmaktadır.

2017 yılı verilerine göre Türkiye’nin çimento ithalatı yaptığı ilk üç ülkeyi Fransa, İran ve Bulgaristan oluşturmaktadır.

Sektörün 2023 Projeksiyonu
Çimento sektörünün 2023 projeksiyonuna göre üretim değerinin 99,8 milyon tona, tüketimin ise 78,9 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir.