Prof. Dr. Mehmet Eryılmaz
BUÜ İİBF İşletme Bölümü Öğretim Üyesi
46 yıllık hayatımın aklımın erdiği kısmını şöyle bir değerlendirirsem, sanırım ‘ömrümün en uzun senelerinden biri’ 2021’di. Peki, 2021 firmalar açısından nasıl geçti? Covid-19’un belki de firmalar üzerinde en mühim tesir noktalarından biri hem ülkemizde, hem de muhtelif ülkelerinde hükümet destek ve teşviklerine rağmen yine de finansal hususlar oldu.
İlaveten küresel salgın, doludizgin, üstel bir gelişme takip eden dijital teknolojilerle harmanlanarak birçok firmanın iş yapış biçimini de kökten değiştirdi. McKinsey & Company’nin Şubat 2021’de yayınladığı rapor, dünyada küresel salgın döneminde uzaktan çalışanların sayısının pandemi öncesine kıyasla 4-5 kat arttığını ortaya koyuyor. Dijitalleşme, pandemi ile etkileşerek firmalar üzerinde ortaklaşa yarattıkları neticelerin ötesinde, kendi başına da önlenemez yükselişini sürdürdü. Bu düşünceyi destekler nitelikte, teknoloji odaklı danışmanlık ve araştırma şirketi Gartner Group, 2021’de firmalar arasında en popüler uygulamalardan birinin hiperotomasyon, bir diğer ifadeyle makine öğrenmesi, yapay zekâ vb. teknolojilerin bir arada kullanımı olduğunu vurgulamakta. Benzer biçimde, dijitalleşme denildiğinde akıllara ilk gelen kavramlardan bir tanesi de hiç şüphesiz ‘siber güvenlik’. Bu konudaki veri ve istatistik paylaşımları ile tanınan Cybersecurity Ventures’a göre, 2021’de dünyada siber saldırılardan kaynaklanan maliyetler 6 trilyon doları aştı ve bu rakam, 2015’teki kayıpların neredeyse 2 katına tekabül ediyor.
Peki, 2022’de firmaları tahminen neler bekliyor? Bunu tam olarak kestirebilmek çok kolay değil elbette. Ancak, göründüğü kadarıyla en azından 2022’de de Covid-19’la yaşamaya devam edeceğiz. Bu beklenti neticesinde uzaktan çalışma trendinin, belki pandeminin tavan yaptığı döneme kıyasla daha yumuşak biçimde, ancak bundan sonra da devam edeceğine yönelik bazı tahminler paylaşılıyor. Nitekim 2020’de yine McKinsey & Company’nin 278 üst düzey yönetici ile yürüttüğü bir diğer çalışmanın, araştırmaya katılan firmaların ofis alanlarını ortalama yüzde 30 oranında küçültmeyi planladıklarını göstermesi de bu düşünceyi destekler nitelikte.
İş yaşamına ve günlük hayatlarımıza küresel salgın öncesi giriş yapan ancak pandemiyle birlikte vites arttıran dijital teknolojiler de süratlerini üstel biçimde arttırarak firmaları etkilemeye devam edecek gibi görünüyorlar. Örneğin Adidas, H&M, Nike, Zara gibi birçok firmanın Metaverse dünyasına adım atmasının akabinde, bir çok firmanın daha onları süratle takip edeceği konuşulanlar arasında. Firmaların, dijitalleşmenin karşı konulamaz biçimde yükselişini sürdüreceğini ve Covid-19 pandemisini bir süre daha yaşamaya devam edeceğimizi hesaba katarak rekabet stratejilerini belirlemeleri münasip olacak gibi görünüyor.
Firmalara, gelecek yıllara dair daha açık mesajlar veren yukarıdaki gelişmelere ilaveten, ‘Google Trendler 2021’de firmalara üstü kapalı ancak mühim bazı başka mesajlar içeriyor gibi görünüyor. Google’da 2021’de en fazla aranan başlıkları özetleyen araştırma; ‘Doğa nasıl korunur?’, ‘İklim değişikliğinin etkileri nelerdir?’ benzeri sorularla, belki de ‘sürdürülebilirlik’ başlığı altında toplayabileceğimiz hususlarda Google’da yapılan araştırmaların sayısının 2021’de patlama yaptığını gösteriyor. Benzer biçimde Google aramalarında sıklıkla kullanılan bir soru formatının da “….’a nasıl yardım edilir?” olduğu görülüyor.
Özetle; 2022’de de pandemiyle ilgili hususlar, dijital dönüşüm ve sürdürülebilirlik-sosyal sorumluluk firmaları mühim ölçüde etkileme potansiyeli taşıyan başlıklar olarak ilk hamlede öne çıkıyor. Firmaları 2022’de nelerin bekleyebileceğine dair tahminlerimize yönelik yazımızı bir de dilekle tamamlayalım: 2022, 2021’in sıkıntılarını misliyle telafi edecek, tüm insanlık için güzelliklerle dolu, rüya gibi bir yıl olsun.