Türkiye'nin son yıllardaki ekonomik gelişimi, teknolojik ilerlemeleri ve dijital dönüşümü, e-ticaret sektörünün de hızlı bir şekilde gelişmesine sebep oldu. 2022 yılında küresel ekonomide yavaşlama görülse de pandemi ile atağa geçen e-ticaretin altın çağı halen devam etmekte. Bu yazımızda, Türkiye ve Bursa’da e-ticaret sektörünün son yıllarda gelişimini ve mevcut durumunu istatistiksel verileri ele alarak değerlendirmeye çalışacağız.
1993 senesinde ülkemiz resmi olarak internet ile tanıştı, 1997 yılında Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) yaptığı toplantıda Elektronik Ticaret Ağının Tesisi için karar alınması ile sektör filizlenmeye başladı. Ancak gerek sistem altyapısının yetersizliği, gerekse internete olan güvensizlik ve bilgisayar kullanımının az olması gibi nedenlerden dolayı e-ticaret Türkiye’de dünya ile aynı hızda gelişme şansı bulamamakla beraber 1998’de kurulan bir e-ticaret sitesi ile Türkiye’de B2C (perakende E-ticaret ) başladı. 2000 yılından sonra gelişen internet ve mobil altyapısı sayesinden daha fazla kullanıcı internet erişimine kavuştu ve e-ticaret giderek artan bir ivmeye ulaştı.
Bu gelişmeye paralel olarak 2017’de Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde açılan ETBİS ve yayınlanan ‘Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ’ sayesinde, elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları (e-ticaret siteleri) ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının (pazaryeri şirketlerinin) kayıt altına alınması, yönetilmesi, e-ticaretteki verilerin toplanması ve istatistiki bilgilerin üretilmesi mümkün olmuştur. Bu sayede sektörü izleme, ölçme ve değerlendirme imkânına kavuşmuş olduk. Bu kısa bilgilendirmeden sonra konumuza dönecek olursak… 2022 yılında Türkiye'de e-ticaret pazarının e-ticaret hacmi, bir önceki yıla göre yüzde 109’luk artışla 800,7 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu oran, 2020/2021 döneminde yüzde 69 artarak 381,5 milyar TL ve 2019 sonu itibarıyla ülkemizde e-ticaret hacmi 136 milyar lira olarak kayıtlara geçmiştir.
SİPARİŞ ADETLERİNDE ARTIŞ DEVAM EDİYOR
Online sipariş adetleri 2022 itibariyle yüzde 43 artış ile 3 milyar 347 milyon adetten 4 milyar 787 milyon adede yükselmiştir.
2022 yılında perakende e-ticaret hacmi, 458 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu oran, 2021 yılında 234 milyar TL olarak kayıtlara geçti. Ayrıca 2021 yılında e-ticaretin genel ticarete oranı yüzde 17,7 iken bu oran 2022 yılında yüzde 5 artışla 18,6 olarak gerçekleşmiştir.
E-TİCARET YAPAN İŞLETME SAYISI HIZLA ARTIYOR
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 70. Meslek Komitemizde olduğu gibi Türkiye genelinde her geçen gün E-ticaret ailemize katılan firma sayısı artmaktadır. 2022 itibariyle toplam 548 bin 688 işletme bulunmaktadır.
Bu işletmelerin 31 bin 320’si, ETBİS’e kayıtlı işletme olarak faaliyet göstermekte olup, ETBİS’e kayıtlı site sayısı da 37 bin 256’ya ulaşmıştır. 533 bin 19 işletme, e-ticaret pazar yerlerinde faaliyet göstermektedir. 15 bin 651 işletme, kendi sitesinde e-ticaret faaliyetinde bulunmakla birlikte e-ticaret pazar yerlerinde de satış yapmaktadır. E-ticaret faaliyeti yürüten işletme sayısının en fazla olduğu ilimiz İstanbul’dur (% 37,7). Bu ilimizi Ankara (% 8,5), İzmir (% 7,1), Bursa (% 4,6), Antalya (% 3,4), Konya (% 2,4) ve Kocaeli (% 2,4) illeri takip etmektedir.
Bu noktada ufak bir parantez açarak Bursa özelinde sektörün gelişmesi konusunda ufak bir paylaşım yapalım… 2019 yılında 2 bin 731 firma ile başlayan hikâyemiz, 2020’de hızlı bir büyüme göstererek 10 bin 11 firmaya, 2021’de 21 bin 214 firmaya ve 2022 sonu itibariye 24 bin 43 firmaya ulaşarak yüzde 4,6’lık bir oranla istikrarlı büyüme sağlayarak, e-ticaret ekosisteminde yerini korumuştur. Yukarıdaki istatistik ile doğru orantılı olarak elektronik ticaret yoluyla gerçekleşen alışverişlerin yüzde 36’sını İstanbul, yüde 9’unu Ankara, yüzde 6’sını İzmir illerinde yaşayan vatandaşlarımız yapmaktadır. Bu illeri yüzde 4 ile Bursa ve Antalya, yüzde 2,5 ile Kocaeli, yaklaşık yüzde 2 oran ile Adana, Konya, Mersin ve Gaziantep takip ediyor.
Bursa'nın ülke ekonomisi üzerindeki önemi yadsınamaz. Ancak, bugünün hızlı değişen dünyasında, değişen paradigmalarla birlikte hareket edebilmek için, demografik yapı ve entelektüel sermayeyle paralel olarak makro-ekonomik dengelerin ve kamu-özel sektör iş birliğinde üretim ve lojistik imkânların planlanmasının aynı hedefe aynı hızda koşması gerekmektedir. E-ticaret, bu süreçte Bursa'nın geleceği için önemli bir faktör olarak öne çıkmaktadır. E-ticaret, geleneksel ticaretin dijital platformlara taşınmasıdır ve işletmelere geniş bir müşteri tabanına erişim sağlar. E-ticaret, dijitalleşmenin bir parçasıdır ve bu; müşterilerin daha fazla seçenek, kolaylık ve erişilebilirlik talep ettiği bir çağda, ticarette önemli bir faktördür. Bursa'nın ekonomik yapısının avantajlarını maksimum düzeyde kullanmak ve rekabet gücünü artırmak için e-ticaretin potansiyeli değerlendirilmelidir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası olarak Başkanımız Sayın İbrahim Burkay’ın ortaya koyduğu vizyon ve komitelerimizin yaptığı projeler ile üyelerine çeşitli destekler sağlayarak, yerel işletmelerin gelişmesine ve ihracat potansiyellerinin artmasına katkı sağlamaktayız. Bu destekler arasında e-ticaret özelinde de çeşitli faaliyetler bulunmaktadır, 70. Meslek Komitesi olarak, e-ticaret sektörüne yönelik olarak düzenli olarak eğitimler, seminerler ve etkinlikler gerçekleştiriliyor. Bu sayede, üyelerimizin e-ticaret konusunda bilgi sahibi olmalarını ve sektördeki gelişmeleri takip etmelerini sağlamaktayız.
İlker Özgüven
E-Ticaret ve Dijitalleşme Konseyi Başkanı Meclis Üyesi (70. Komite/E-Ticaret Faaliyetleri)