Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan verilere göre; 2023 yılının ikinci çeyreğinde Türkiye’de Kimyevi Maddeler ve Mamulleri sektör ihracatı yaklaşık 7,21 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup, 2024 yılının aynı döneminde yaklaşık % 7,66 artış ile 7,76 milyar doların üstüne çıkmıştır. 2023 yılının ikinci çeyreğinde yaklaşık sabit kalan kimya sektörü ihracatı, 2024 yılının aynı döneminde düşüş eğiliminde olup, bir önceki yılın ihracat rakamlarının altında kalarak, Mart ayında 2,23 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Bursa Sektör İhracatı
Kimyevi Maddeler ve Mamuleri Bursa sektör ihracatı, 2023 yılının ilk altı ayında 345,96 milyon dolar iken, %13,73 artış ile, 2024 yılının aynı döneminde 393,47 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2023 yılının ilk yarısında artış eğiliminde olan kimya sektörü Bursa ihracatı, 2024 yılının aynı dönemini Haziran ayı Mart ayı ile kıyaslandığında artış göstererek 59,67 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2023 yılının ilk yarısında artış eğiliminde olan Bursa ihracatı, 2024 yılında da Nisan ve Haziran aylarında düşüş göstermiştir. 2024 yılı Haziran ayında 2023 yılı aynı ayına kıyasla ihracat %6,25 düşüş göstermiştir. Bursa’da yılın ilk altı ayındaki ihracat rakamlarının, Haziran ayı dışında bir önceki yılın ihracat rakamlarının üzerinde olduğu gözlenmiştir.
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Bursa Sektör İhracatının Ülkedeki Payı
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan verilere göre; 2023 yılının ilk altı ayında Bursa’da Kimyevi Maddeler ve Mamulleri sektör ihracatının ülke ihracatındaki payı ortalama %2,36 olup, 2024 yılı aynı dönemi için bu ortalama oran, %2,49’a ulaşmıştır. Haziran 2023’te %2,50 olan ihracat payı, 2024 aynı ayda %2,68 olarak gerçekleşmiştir. Bursa’da, Şubat ve Nisan aylarındaki ihracat payı oranlarının, bir önceki yılın aynı ayları için ihracat payı oranlarının altında kaldığı görülmektedir. 2023 ve 2024 yıllarında Ocak ayından itibaren Haziran sonuna kadar ihracat rakamlarının yaklaşık değerlerde seyrettiği gözlenmiştir.
Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı-Kapasite Kullanım Oranları
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’ndan alınan verilere göre 2023 yılının ilk altı ayı değerlendirildiğinde, kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı-kapasite kullanım oranı ortalama %75,30 iken, 2024 yılının aynı döneminde bu oran %2,45 puan artış ile ortalama %77,75 olarak gerçekleşmiştir. 2023 ve 2024 yıllarında benzer olarak kapasite kullanım oranlarının yılın ilk iki ayında artış eğiliminde, üçüncü ve altıncı aylarda ise düşüş trendinde olduğu gözlenmiştir. Haziran 2024’teki kapasite kullanım oranları %77,79 olup, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla %2,35 puan artış gerçekleşmiştir. 2024 yılı ihracat rakamlarının ise 2023 yılı ihracat rakamları üzerinde olduğu görülmüştür.
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatı Yapılan İlk 10 Ülke
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan verilere göre 2024 yılının ilk altı ayı değerlendirildiğinde, kimyevi maddeler ve mamulleri ihracatı yapılan ilk 10 ülke Hollanda 1.167,08 milyon dolar ile başta olmak üzere, Romanya, ABD, İtalya, İspanya, Rusya Federasyonu, Almanya, Irak, Birleşik Krallık ve Mısır olarak gerçekleşmiştir. 2024 yılı ilk altı ayı değerlendirildiğinde, 2023 yılı aynı döneminde sektör bazında ihracat yapılan ilk 10 ülke arasında olan Belçika’nın yerini Mısır almıştır. İhracat yapılan ilk 10 ülke sıralamasındaki Almanya, Rusya Federasyonu, İspanya ve Birleşik Krallık dışındaki tüm ülkelerde artış trendi gözlenmiştir. Bu ülkeler arasında en çok oransal artış %78,2 ile 623,15 milyon dolardan 1.110,64 milyon dolara ulaşan Romanya’da gerçekleşmiştir.
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatında Alt Sektörler
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan verilere göre, yılın ilk altı ayı değerlendirildiğinde, kimyevi maddeler ve mamulleri ihracatının en büyük kısmını oluşturan “Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar ve Ürüneri” ihracatı %40,8 oransal artış ile 3,48 milyar dolardan, 4,90 milyar dolara ulaşmıştır. İhracat yapılan ilk 10 alt grup arasında yılın ilk yarısında en çok oransal artış %40,8 ile “Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar ve Ürünleri”nde gerçekleşmiştir. İlk 10 sıralamasındaki “Kauçuk, Kauçuk Eşya”, “Anorganik Kimyasallar”, “Boya, Vernik, Mürekkep ve Müstahzarları”, “Eczacılık Ürünleri” ve “Organik Kimyasallar” grupları dışındaki grupların ihracatında artış gözlenmiştir.
KİMYA SEKTÖRÜNDE KÜRESEL EĞİLİMLER
Elektronik, sağlık ve tarım gibi çeşitli sektörlerin merkezinde yer alarak küresel ekonominin önemli bir bileşeni olan kimya endüstrisi, önemli bir dönüşümden geçmektedir. Sürdürülebilirlik, teknolojik gelişmeler ve coğrafi değişimler açısından önemli etkileri olan birkaç temel trend, bu sektörün gidişatını şekillendirmektedir. Bu global trendlerden başlıcaları şunlardır:
Sürdürülebilirlik Zorunluluğu
- Yeşil Kimya: Çevresel kaygılar ve düzenlemelerden hareketle sektör, çevre dostu alternatifleri aktif olarak araştırmaktadır. Biyobazlı hammaddeler, yeşil hidrojen gibi yenilenebilir enerji kaynakları ve karbon yakalama ve kullanma teknolojilerine olan ilgi artmaktadır.
- Döngüsel Ekonomi: Atıkların en aza indirilmesi ve döngünün kapatılması bir öncelik haline gelmektedir. Kimya şirketleri, İşlenmemiş kaynaklara bağımlılığı azaltmayı amaçlayarak, plastiklerin, solventlerin ve diğer malzemelerin geri dönüştürülmesine yönelik süreçler geliştirmektedir.
- Sürdürülebilir Ürün Geliştirme: Sektörün odak noktası; yaşam döngüsü analizleri ve kullanım ömrü sonu özellikleri dikkate alınarak, doğası gereği sürdürülebilirliğe sahip kimyasallar tasarlamaya doğru kaymaktadır. Buna blyolojik olarak parçalanabilirlik, azaltılmış toksisite ve enerji verimliliği konularındaki yenilikler de dahildir.
Teknolojik Devrim
- Endüstri 4.0: Dijitalleşme; Nesnelerin Interneti (loT), büyük veri analitiği ve yapay zeka (Al) gibi girişimlerle süreç optimizasyonu, tahmine dayalı bakım ve tedarik zinciri yönetiminde uygulamalar şeklinde tüm sektöre yayılmaktadır.
- İleri Malzemeler: Havacılık, inşaat ve elektronik gibi sektörlerdeki ihtiyaçlar doğrultusunda olağanüstü özelliklere sahip yeni malzemelere yönelik araştırmalar devam etmektedir. Grafen, nanomalzemeler ve fonksiyonel polimerler gelecek vaat eden yenilik alanlarıdır.
- Biyoteknoloji Entegrasyonu: Belirli kimyasalların verimli sentezi için mikropların kullanılması ve çevre dostu işlemlerde enzimlerin biyokatalizör olarak kullanılması gibi biyoteknolojiyi kimyasal üretime entegre etme yöntemleri benzersiz imkanlar sunmaktadır.
Değişen Mevzuatsal Çerçeve
Sıkı çevre düzenlemeleri ve kimyasal güvenlik standartları, üretim süreçlerini ve ürün geliştirmeyi etkilemektedir. Kimya şirketlerinin bu gelişen düzenlemelere uyum sağlamak için gerekli kriterleri sağlamaları gerekmektedir.
Coğrafi/Jeopolitik Değişimler
- Asya'da Büyüme: Asya pazarı, özellikle Çin ve Hindistan, hızlı sanayileşme ve artan harcanabilir gelirler nedeniyle önemli bir büyüme yaşamaktadır. Kimya şirketleri artan talebi karşılarnak için bu bölgelerdeki varlıklarını genişletmektedir.
- Geri Dönüş Trendleri: Jeopolitik istikrarsızlık ve tedarik zincirindeki aksaklıklar konusundaki endişeler, bazı şirketlerin üretimlerini yurt dışına taşımayı konusunu yeniden gözden geçirmelerine ve Imalatlarını yurtiçine taşıma veya bölgeselleştirmeye yönelmeye sebep olmaktadır. Ayrıca pek çok ülke, kritik kaynaklara ve teknolojilere erişimlerini güvence altına almaya odaklanarak tedarik zincirinin tüm halkalarını kendi içinde tutmaya teşvik etmektedir.
- Yenilik Merkezleri: Brezilya ve Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomiler, kimyasal inovasyonun gelecekteki merkezleri olma potansiyeliyle araştırma ve geliştirmeye yatırım yapmaktadır.
Değişen Talep Ortamı
Değişen tüketici tercihleri ve sağlık hizmetleri, elektronik ve yenilenebilir enerji gibi sektörlerdeki yeni uygulamalar talep eğilimini etkiliyor. Özel kimyasallar ve yüksek performanslı malzemelere olan ilgi artarken, geleneksel seri üretim kimyasallar, piyasada zorluklarla karşılaşmaktadır.
Tüketici Bilinci
Kimyasalların çevre ve sağlık üzerindeki etkileri konusunda tüketicilerin farkındalığı ve bununla beraber daha güvenli ve daha sürdürülebilir ürünlere olan talep de artmaktadır. Tüketicilerin talepleri ise sektörün ürün formülasyonlarını ve pazarlama stratejilerini etkilemektedir.
Zorluklar ve Fırsatlar
Bu trendler kimya endüstrisi için heyecan verici fırsatlar sunarken, zorluklar da devam etmektedir. Yeni teknolojilerin uygulanmasının yüksek maliyetleri, dalgalanan ham madde fiyatarı ve jeopolitik gerilimler önemli engeller teşkil etmektedir. Ancak bu trendleri benimsemek ve sürdürülebilirliğe öncelik vermek, uzun vadeli başarının ve dinamik küresel ortamda yön bulmanın anahtarıdır.