Küresel ekonominin en dinamik sektörleri arasında yer alan otomotiv endüstrisi, zorlu geçen 2 yılın ardından 2022 itibariyle toparlanmaya başladı. 2020’de pandemi, 2021’de de çip krizinin yıkıcı etkilerine karşın sektör temsilcileri, hayatta kalma yeteneklerini gözler önün serdi. Sektör, yeni nesil araç üretimi ve satışı konularında yaşanan baş döndürücü gelişmeleri gündemin ilk sırasına aldı.
İhracat İstatistikleri
Bursa’nın otomotiv endüstrisi ihracatı, Mayıs ayına kadar 2021 yılı rakamlarının altında kaldı. Mayıs ayından itibaren ise 2022 rakamlarının, yılsonuna kadar istikrarlı bir şekilde 2021 yılının üstünde kaldığını görmek mümkün. Temmuz ayının tatil dönemi olması nedeniyle görülen düşüş, yılsonuna kadar istikrarlı bir şekilde arttı. 2022’de Bursa otomotiv endüstrisinin toplam ihracatı 7 milyar dolar tutarında gerçekleşti. 2021 yılındaki 6.9 milyar dolarlık ihracatla kıyaslandığında 2022 yılında Bursa’nın otomotiv endüstrisi toplam ihracatının düşük oranda arttığı ortaya çıkmıştır.
Türkiye’nin otomotiv endüstrisi ihracatı ise 2021 yılına göre yüzde 6 artış göstererek 31 milyar dolara ulaşmıştır. 2022 yılı genelinde Bursa’nın otomotiv ihracat artışı, Türkiye genelindeki oranın altında kaldı. Buna bağlı olarak Bursa’nın otomotiv ihracatındaki oranı da yüzde 22’ye düştü. Bu rakam, 2020 yılında yüzde 27 seviyesinde gerçekleşti.
Araçların adet bazında üretim ve ihracat rakamları incelendiğinde iç talepte artış kaydedildiği belirlenmiştir. Türkiye’de araç alımının yatırım aracı olarak değerlendirilmesi nedeniyle ülkemizdeki araç pazarı, 2020 ve 2021 yıllarında istikrarlı olarak büyüme kaydetti.
Tabloda 2017 yılından itibaren üretilen ve ihraç edilen araç sayısı ve oranları görülmektedir. 2021 yılında, 2022’ye yakın bir oran görülmektedir.
Türkiye Geneli Araç Üretimi
Türkiye’de toplam araç üretimi her ne kadar 2017 yılındaki en yüksek rakamından sonra düşüş eğilimine girse de pandeminin etkisiyle 2020 yılında keskin bir şekilde azalmaya devam etti. 2021 yılı genelinde ise çip krizi nedeniyle dönem dönem üretimde duraksamalar yaşandı. 2022 yılında pandemi öncesi üretim sayısına yaklaşıldı.
Üretilen araçların tiplerine göre dağılımları ise pasta grafiğinden görülebiliyor. En büyük pay, yüzde 58 ile otomobil grubuna ait. Otomobili yüzde 31 ile kamyonetler takip etmiştir. Diğer araç tipleri ise kalan oranı tamamlamaktadır.
Türkiye’de adet bazında araç üretim kapasitesi ve gerçekleşen üretim sayıları üzerinden oluşan kapasite kullanım rakamları da ortaya çıkmıştır.
Otomotiv Sektöründe Global Trendler
E - Mobilite/Hibrit- Elektrikli Araçlar :
Elektrikli araç satışları 2021 yılında, 2020 yılının 2 katına yani 6,6 milyona ulaştı. Büyük OEM’lerin elektrikli araç satışları ile ilgili kısa vadede hedefleri ise şu şekildedir: Toyota: 30 BEV modelinin piyasaya sürüldüğünü açıkladı ve 2030 yılına kadar yıllık 3,5 milyon elektrikli otomobil satışına ulaşma hedefini duyurdu.
Lexus: 2035’te küresel olarak yüzde 100 BEV satışlarına ulaşmayı hedefliyor.
Volkswagen: 2030 yılına kadar Avrupa’daki BEV satışlarının yüzde 70’ini, Çin ve ABD’deki satışların da yüzde 50’sini geçmeyi hedeflediğini duyurdu. 2040 yılına kadar ise ürün gamının neredeyse yüzde 100’ünün sıfır emisyonlu araçlar olması gerektiğini açıkladı.
Ford: F-150 elektrikli modelinin başarısını temel alarak 2026 yılına kadar satışlarının üçte birinin ve 2030 yılına kadar yüzde 50’sinin tamamen elektrikli olmasını ve 2030 yılına kadar Avrupa’da tamamen elektriğe geçmesini bekliyor.
Volvo: 2030 yılına kadar tamamen elektrikli bir otomobil şirketi olmayı taahhüt etti.
Geely: 2025 yılına kadar elektrikli otomobil satışlarının yaklaşık yüzde 30’unu hedefliyor.
BMW: Satılan araçlarının yüzde 50’sinin 2030 veya daha öncesinde tamamen elektrikli olmasını hedefliyor.
Mercedes: 2025’ten itibaren piyasaya yeni çıkan tüm araçların tamamen elektrikli olacağını duyurdu.
General Motors: 2025 yılına kadar 30 EV modeli ve Kuzey Amerika’da 1 milyon adet kurulu BEV üretim kapasitesi, 2040’ta ise karbon nötrlüğü hedefliyor.
Stellantis: 2030 yılına kadar Avrupa’daki satışlarının yüzde 100’ünün ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki satışlarının yüzde 50’sinin BEV olmasını hedefliyor.
Hyundai: Yüzde 7'lik bir küresel pazar payı elde etmek ve 2035'te Avrupa›da ICE araçlarının satışını sona erdirmek için 2030 yılına kadar yıllık 1,9 milyon BEV satışını hedefliyor.
Kia: 2030 yılında BEV satışlarını 1,2 milyona çıkarmayı hedefliyor. (Kaynak: Global EV Outlook 2022)
Küresel Otomotiv Sektörü Tedarik Zincirinin Orta Doğu ve Avrupa’ya Kayması ve Parçalanması:
Covid-19 salgını ile net bir şekilde deneyimlenen tek merkeze dayalı tedarik zinciri planlamalarının üretim faaliyetleri için oldukça önemli riskler doğurması sonucunda çoğu ana üretici firmanın Türkiye, Orta Doğu ve Doğu Avrupa ülkelerine tedarik zincirlerinin bir kısmını taşıması veya bu ülkelerde firma satın alımlarının yapılması. (Özellikle Türkiye’nin bu noktada lojistik anlamda sahip olduğu avantaj ve mevcut tedarikçi ağı, yetkin insan kaynağı ve bilgi birikimi sebebiyle en önemli alternatif olarak değerlendirilmektedir.)
Yeni Nesil Risk Yönetimi ve Tahmin Modellerinin Geliştirilmesi ve Entegrasyonu:
Çok kriterli karar destek modellerinin risk ve esneklik yönetimlerinde kullanılması.
Adaptif ve yapay sinir ağları tabanlı tahmin modellerinin stok yönetimi, üretim planlama, tedarik planlama vb. süreçlerde ERP programlarına entegrasyonlarının yapılması.
Tam Otonom Araçlar: 2030 yılına kadar tam otonom araçların pazarda yerini alması ve hızlı şekilde önemli bir pazar payı elde etmesi.
Bağlantılı Araçlar: Teknolojik gelişmelerin temelinde yer alan araç elektroniği, gömülü sensör teknolojileri ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi.
Yeni Nesil Tedarik Zinciri Çözümleri: Otomotivde araç paylaşımı ve tedarik zinciri lojistiği gibi mobilite çözümlerinin blockchain platformları ile sağlanması. Satış Pazarlama Faaliyetleri Bayi yapısının değişerek araç satış ve pazarlama işlemlerinin çevrimiçi platformlar aracılığıyla veya artırılmış gerçeklik teknolojileri ile yapılması.
Satınalma ve Birleşme Faaliyetleri: Finansal likidite problemleri ve yüksek AR-GE maliyetleri sebebiyle sektör genelinde OEM birleşmeleri sonucu ölçek ekonomilerinin yaratılması. Otomotiv sektör firmaları ile IT/Elektronik şirketleri arasında işbirliği girişimlerinin oluşması.
Yeni Çalışma Alanlarının Ortaya Çıkması: Dijitalleşme ve bağlantılı araçların ortaya çıkması ile yeni iş alanlarının ortaya çıkması ve değer zincirinin önemli ölçüde değişim göstermesi. (Örneğin; büyük veri yönetimi, ses algılama ve kontrol gibi yeni bölümlerin veya büyük ölçekli teknoloji firmaların ortaya çıkması.) Büyük veri yönetim süreçlerinde siber güvenlik mekanizmalarının geliştirilmesi, kişisel verilerin korunması yönünde hukuki mevzuatların adaptif olarak takip edilmesi. Büyük verinin bağlantılı araçlardan ve akıllı ulaşım sistemlerinden toplanması ve işlenmesi sonucu ilgili veri setlerinin önleyici bakım faaliyetleri ve/veya sigorta faaliyetleri için satılması sonucu veri ekonomisi bölümlerinin oluşması.