Gıdanın yaşam için kilit önem arz ediyor oluşu, gıda ve gıda ile bağlantılı sektörlerin sürekli takibini ve geliştirilmesini elzem kılmaktadır. Bu kapsamda öncelikle bölgesel ölçekte gıda üretimi ve ihracatına dair parametreler takip edilmeli, gıdanın yurtiçi ve yurtdışında güvenli ve düzenli tedariki için çalışılmalıdır. Bu yöndeki çaba, ulusal kalkınmanın bir gereğidir. Ülkemizde gıda sektörü, kendi kendine yetebilen ve dış ticaret fazlası veren sektörlerden biridir. Sektördeki üretim ve ihracat temel olarak taze, dondurulmuş ve işlenmiş gıda ürün gruplarından oluşmaktadır.
Gıda Mahmulleri İhracatı
Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre; 2021, 2022 ve 2023 yıllarında Türkiye gıda mamulleri ihracatı yükselme eğilimi göstermiştir. 2021 yılında 22 milyar 743 milyon 742 bin dolar olan ihracatımız, 2022 yılında %13,3 artarak 25 milyar 777 milyon 745 bin dolar olmuştur. 2023 yılında ihracat artışı devam ederek %5.4 artışla 27 milyar 180 milyon 468 bin dolar olarak gerçekleşmiştir.
Bursa’nın Gıda Sektörü İhracat Rakamları
Aşağıdaki grafikte Bursa gıda sektörü özelinde son 3 yıllık ihracat rakamları verilmiştir. Hububat ve Bakliyat ile Zeytin ve Zeytinyağı ürün gruplarının sürekli artış trendinde olduğu görülmektedir. Meyve Sebze, Su Ürünleri ve Fındık ve Mamulleri ürün grupları 2022'den 2023'e geçişte azalış trendi çizse de, Kuru Meyve ve Yaş Meyve Sebze grupları için 2023 yılında bir performans artışı gözlenmektedir. Bursa'nın toplam gıda ihracatı 2021, 2022 ve 2023 yılları için sırasıyla; 432 milyon 917 bin dolar, 556 milyon 33 bin dolar ve 545 milyon 760 bin dolar olmuştur.
Türkiye’nin En Fazla Gıda İhracatı Yaptığı Ülkeler
Türkiye'nin 2023 yılında gıda sektöründe en çok ihracat gerçekleştirdiği ülke 3 milyon 228 bin dolarlık ihracat değeri ile Irak olmuştur. Irak'ı 1 milyon 871 bin dolar ile Almanya ve 1 milyon 794 bin dolar Ile Rusya takip etmektedir. En çok gıda İhracatı gerçekleştirilen 4. ve 5. ülkeler ise sırasıyla ABD ve İtalya olmuştur.
Küresel Gıda Fiyatlarındaki Değişimler
Uluslararası gıda fiyatlarındaki aylık değişiklikleri İzleyen Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAC) Gıda Fiyat Endeksi'ne göre özellikle pandemiden beri süren ve Ukrayna-Rusya savaşı ile etkileri artarak devam eden küresel gıda enflasyonu Dünya'yı ve Türkiye'yi etkilemeye devam etmektedir. Bu manada, 2021 ve 2022 yılları için daha olumsuz bir grafik çizen FAO, özellikle 2023'un 2. yansında küresel gıda fiyatlarında düşüş gözlemlemiştir.
2023 yılı için bitkisel yağ ve tahıl fiyat endeksleri düşüş gösterirken, süt ürünleri fiyat endeksi artan bir grafik çizmiştir. Endeks, 2023’ün tamamı için 2022'nin ortalama değerinden %13,7 daha düşük olurken, boyunca 2023 sadece uluslararası şeker fiyat endeksinin bir önceki yıla göre yükseliş gösterdiği kaydedilmiştir. 2024 yılında gıda sektöründe maliyetler artmaya devam etse de fiyat endeks grafiğinin düşmeye devam edeceği beklentisi hakimdir.
GIDA SEKTÖRÜNDE KÜRESEL EĞİLİMLER
Küresel ölçekte tüketicilerin isteklerini ve bu isteklerin nedenlerini araştıran bir kuruluş olan Mintel'e göre (mintel.com), 2024 yılında gıda sektörü bileşenlerinden temel olarak, tüketicilerin daha uzun ve sağlıklı yaşamlar sürmelerine yardımcı olmaları, gıdanın sağlık ve zevk yönlerini dengelemeleri ve yeni kolaylıklar, için teknolojiden yararlanmaları beklenecek.
Bağırsak Sağlığı ve Prebiyotikler
Tüketiciler bakımından önemi giderek artan sağlıklı yaşlanma kavramının 2024 yılındaki yansımalarından biri, gida sektöründe bağırsak sağlığına artan ilgi olacak. 2023 te Google'da popüler bir arama konusu olan bağırsak sağlığının yükselen değeri ile birlikte; probaryotikler, prebiyotikler ve fonksiyonel gıdalar, bağırsak mikrobiyomunu dengelemek ve beslemek için sunulan çeşitli seçeneklerle merkez sahneye çıkabilir. Bağırsak sağlığı ile genel sağlık arasındaki ilişkinin giderek daha iyi anlaşıldığını gösteren bu gelişmeler ışığında, bağırsak sağlığının gelecekteki gıda trendlerinde önemli bir rol oynayacağı öngörülebilir.
Dünyanın Dört Bir Yanından Lezzetler
Tüketiciler, 2024'te dünyanın her yerinden çeşitli tatları ve mutfak geleneklerini keşfetmeye devam edecekler. Yemek deneyimlerinde otantiklik ve macera arayışında olanlar, yiyecek ve İçecek sektörü bileşenlerini yeni lezzet profillerini ve küresel çeşitliliği keşfe teşvik eden bir mutfak devrimi başlatıyorlar. Özellikle de Afrika, Güney Amerika ve Orta Doğu'dan gelen tatlar ve malzemelere odaklanmak, 2024'te etkisi yükselen bir global trend. Bu yıl, Kore ve Güneydoğu Asya'nın gece yemeği kültürlerinin de önem kazanması ve tüketicilerin cesur global füzyon mutfaklarına olan taleplerinin devam etmesi bekleniyor.
Daha Az İşlenmiş Gıda
Ekim 2022'de İngiltere Hükümeti, yüksek yağ, tuz veya şeker İçeren (HFSS) ürünlerin reklam ve tanıtımına kısıtlama getirdi. Mintel’in raporuna göre, işlenmiş ve ultra işlenmiş gıda ve İçeceklerin beslenmelerine etkilerini daha iyi anlamaları için tüketici ile açık İletişim kurulması gerekecek. Üreticiler ve perakendeciler, mevcut ürünlerin HFSS İçeriğini azaltmak için ürün portföylerini ve pazarlama stratejilerini gözden geçiriyorlar. Bu dönüşümde, sağlıklı ve doğal içeriklere olan ilginin arttığı gözlemleniyor.
Gıdada Yerelleştirilmiş Çözümler
Dünya Bankası'na göre 2023 sonunda 19 ülke, 27 gıda ihracat yasağı uyguladı. İklim krizinin küresel gıda ticaretine bir yansıması olan bu değişime dikkat çeken uzmanlar, küreselleşmenin tersine dönmesi ve yerel gıda tüketimine yönelimin artması için çağrıda bulunuyorlar. 2024'te, İngiltere başta olmak üzere, küresel ölçekte çiftçileri desteklemek için yapılan planlarla yerel üretimin teşvik edilmesi önem kazanıyor.
Gıda Güvenliğinde Yapay Zeka Desteği
Yapay Zeka (Al), gıda güvenliğini güçlendirmede etkili bir araç olarak kullanılıyor. Büyük, orta veya küçük ölçekli İşletmeler, riskleri tanımlamak, hızlı müdahale sağlamak ve kirliliği önlemek amacıyla Al'dan giderek daha fazla faydalanma eğiliminde olacaklar.
Yapay zekanın yiyecek içecek sektöründe kullanımı, gıda güvenliği risklerini ve düzeltici önlemleri belirlemeye ve mahsul verimliliğini artırmaya da yardımcı. Bu yeni teknolojiler, beraberinde getirdikleri endişelere rağmen, gıda sektöründeki teknik işleri şekillendirmeye 2024 te de devam edecekler.