Dünyanın en büyük ekonomileri arasında yer alan Otomotiv Endüstrisinin, küresel olarak 2020 yılında başlayan daralmanın ardından 2021 yılındaki toparlanma ile süregelen büyümesi 2023 yılında dengeli olarak devam etmektedir.
Otomotiv İhracat İstatistikleri
2023 yılı ihracat istatistikleri 2022 yılına göre farklı davranışlar gösterse de birbirlerini yakın seyretmiş, yıllık toplamda ise 2022 yılı toplam rakamlarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. 2020 ve 2021 yıllarındaki pandemi ve çip krizi etkileriyle görünen keskin eğriler artık görünmemekle birlikte, yaz dönemi gerçekleşen rutin tatil ve bakım dönemleri hariç istikrarlı yıllık seyirler oluşmaktadır.
2023 yılında Bursa’nın Otomotiv Endüstrisi ihracatı, Ağustos ayına kadar 2022 yılından daha iyi bir performans göstermiş, devamında görülen düşüşler nedeniyle 2022 yılı toplam ihracatının altında kalmıştır. Verilere göre Bursa, pandemi öncesi ihracat rakamlarına hala yaklaşamamıştır. Halbuki ülkemiz otomotiv sektörü ihracatı 2019 yılındaki yaklaşık 31,2 milyar dolarlık ihracatını, 2022 yılı sonu itibariyle 31,5 milyar doları aşarak geçmiştir. Bursa’nın ihracatı ise yıllara göre sırayla 2019 yılında 8,47 milyar dolar, 2020 yılında 7 milyar dolar, 2021 yılında 6,9 milyar dolar, 2022 yılında 7 milyar dolar, son olarak 2023 yılında ise 7,2 milyar olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye’nin 2023 yılı otomotiv endüstrisi ihracatı ise, 2022 yılı ile kıyaslandığında yıl boyu daha iyi bir performans gözlemlenmektedir. 2022 yılında 31,5 milyar dolar olan ihracatımız, 2023 yılında %13 artarak 35,7 milyar dolara çıkmıştır.
Geçtiğimiz dönemde, sanayimizin öncü sektörü olan Otomotiv’in, artan ihracat performansı göstermesi olumlu bir gelişme olmasına karşın Bursa’nın bu artan performansa yetişememesi ihracatta katkı oranının yıllara göre azalmasına neden olmuştur.
Aşağıda yer alan tabloda otomotiv sektörünün alt sektörlerine göre 2018 yılından itibaren ihracat rakamları yer almaktadır. 2023 yılında bir önceki yıla göre yan sanayi ihracatında %10, ana sanayi ihracatında ise %16’lık bir büyüme görülmektedir. Toplam rakamlar değerlendirildiğinde ihracatta sektör rekorunun kırıldığı 2018 yılının üzerine çıkıldığı görülmektedir.
Aşağıdaki tabloda araç adetleri bakımından ihracat miktarlarına bakıldığında ise 2020 yılında gerçekleşen ciddi düşüşün ardından gelen toparlanmaya rağmen hala 2019 seviyesine ulaşılamadığı gözlemlenmektedir. Pandeminin devamında ortaya çıkan çip krizi ve iç talebin yüksek olması gibi etkenler 2020 yılından beri ihraç edilen araç sayısının artışın kademeli bir şekilde yükselmesine neden olmuştur. Bu dönemde kur dalgalanmalarının araç fiyatlarına etkileri nedeniyle araç alım satımı, yatırım aracı ve ticaret şekli olarak öne çıktığı bilinmektedir. 2023 yılında ise ülkemiz için mütevazi sayılacak bir artışla 1 milyon 35 bine yükseldiği görülmektedir. Aşağıdaki tabloda yıllara göre araç tiplerinin adet bazında ihracat miktarları görülmektedir.
İç talepteki artışın gözlemlenebileceği diğer bir istatistik ise üretilen araçların ihraç edilme oranıdır. Aşağıdaki tabloda yine 2018 yılından itibaren üretilen ve ihraç edilen araç sayısını ve oranları görülmektedir. İhraç edilen araç miktarının üretime oranının istikrarlı bir şekilde azaldığı görülmektedir.
Türkiye Araç Pazarları
Türkiye araç pazarı, pandemi ve ekonomik dalgalanmalara rağmen 2020 yılında %60’lık rekor büyümenin benzeri olarak 2023 yılında %55 büyüme kaydedilmiştir. Bu pazar büyümesinin önemli bir sebebi olarak, kur dalgalanmalarının araç fiyatlarına etkileri nedeniyle araç alım satımının, yatırım aracı ve ticaret şekli olarak öne çıkmış olması gösterilebilir. Artışın büyük oranda ithal araçlardan kaynaklandığı görülmektedir.
Türkiye Araç Üretimi
Türkiye’de toplam araç üretimi 2017 yılındaki en yüksek rakamından sonra düşüş eğilimine girse de pandeminin etkisiyle 2020 yılındaki keskin daralmanın ardından, 2021 yılı genelinde ise çip krizi nedeniyle benzer sayıda üretim adetleri görülmektedir. 2023 yılında ise önceki yıla göre %9 artarak 1 milyon 525 bin’lik üretim sayısı yakalanmıştır.
Ay bazında 2020 yılından itibaren toplam araç üretim rakamları incelendiğinde 2020 ve 2021 yıllarına ait eğriden yaşanan küresel krizleri yorumlamak mümkündür. Bunun yanı sıra 2018 yılından itibaren Otomobil ve Ticari Araç -kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs, midibüs dahil, traktör hariç- üretim adetlerin aşağıdaki tabloda görülmektedir.
Otomotiv Sektöründe Küresel Trendler
Hibrit/Elektrikli Araçlar
Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, 2022 yılında 10 milyon 300 bin olarak gerçekleşen elektrikli otomobil satışları, 2023 yılında 13 milyon 700 bin olarak kayıtlara geçmiştir. 2024’ün ilk çeyreğindeki elektrikli araç satışları ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25 artmıştır. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine göre Türkiye’de 2023’te yaklaşık 72 bin elektrikli otomobil satışı gerçekleşirken, 2024 Ocak- Nisan arası dönemde satışları yaklaşık 23 bin olmuştur.
Büyük OEM’lerin elektrikli araç satışları ile ilgili kısa vadede hedefleri ise aşağıda yer almaktadır.
- Toyota: 30 BEV modelinin piyasaya sürüldüğünü açıkladı ve 2030 yılına kadar yıllık 3,5 milyon elektrikli otomobil satışına ulaşma hedefini duyurdu.
- Lexus: 2035'te küresel olarak yüzde 100 BEV satışlarına ulaşmayı hedefliyor.
- Volkswagen: 2030 yılına kadar Avrupa'daki BEV satışlarının yüzde 70'ini, Çin ve ABD'deki satışların da yüzde 50'sini geçmeyi hedeflediğini belirtti. 2040 yılına kadar Ise ürün gamının neredeyse yüzde 100'ünün sıfır emisyonlu araçlar olması gerektiğini açıkladı.
- Ford: F-150 elektrikli modelinin başarısını temel alarak 2026 yılına kadar satışlarının üçte birinin ve 2030 yılına kadar yüzde 50'sinin tamamen elektrikli olmasını ve 2030 yılına kadar Avrupa'da tamamen elektriğe geçmesini bekliyor.
- Volvo: 2030 yılına kadar tamamen elektrikli bir otomobil şirketi olmayı taahhüt etti.
- Geely: 2025 yılına kadar elektrikli otomobil satışlarının yaklaşık yüzde 30'unu hedefliyor.
- BMW: Satılan araçlarının yüzde 50'sinin 2030 veya daha öncesinde tamamen elektrikli olmasını hedefliyor.
- Mercedes: 2025'ten itibaren plyasaya yeni çıkan tüm araçların tamamen elektrikli olacağını duyurdu.
- General Motors: 2025 yılına kadar 30 EV modeli ve Kuzey Amerika'da 1 milyon adet kurulu BEV üretim kapasitesi, 2040'ta ise karbon nötrlüğü hedefliyor.
- Stellantis: 2030 yılına kadar Avrupa'daki satışlarının yüzde 100'ünün ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki satışlarının yüzde 50'sinin BEV olmasını hedefliyor. Hyundal: Yüzde 7'lik bir küresel pazar payı elde etmek ve 2035'te Avrupa'da ICE araçlarının satışını sona erdirmek İçin 2030 yılına kadar yıllık 1,9 milyon BEV satışını hedefliyor.
- Kia: 2030 yılında BEV satışlarını 1,2 milyona çıkarmayı hedefliyor.
Küresel Otomotiv Sektörü Tedarik Zincirinin Orta ve Doğu ve Avrupa'ya doğru kayması ve Parçalanması
Tek merkeze dayalı tedarik zinciri planlamalarının üretim faaliyetleri İçin oldukça önemli riskler doğurması sonucunda çoğu ana üretici firmanın Türkiye, Orta Doğu ve Doğu Avrupa ülkelerine tedarik zincirlerinin bir kısmını taşıması veya bu ülkelerde firma satın alımlarının yapılması (Özellikle Türkiye'nin bu noktada lojistik anlamda sahip olduğu avantaj ve mevcut tedarikçi ağı, yetkin insan kaynağı ve bilgi birikimi sebebiyle en önemli alternatif olarak değerlendirilmektedir.)
Yeni Nesil Risk Yönetimi ve Tahmin Modellerinin Geliştirilmesi ve Entegrasyonu
- Çok kriterli karar destek modellerinin risk ve esneklik yönetimlerinde kullanılması
- Adaptif ve yapay sinir ağları tabanlı tahmin modellerinin stok yönetimi, üretim planlama, tedarik planlama vb. süreçlerinin ERP programlarına entegrasyonu
Yeni Nesil Tedarik Zinciri Çözümleri
Otomotivde araç paylaşımı ve tedarik zinciri lojistiği gibi mobilite çözümlerinin blockchain platformları ile sağlanması
Satın alma ve Birleşme Faaliyetleri
- Finansal likidite problemleri ve yüksek AR-GE maliyetleri sebebiyle sektör genelinde OEM birleşmeleri sonucu ölçek ekonomilerinin yaratılması
- Otomotiv sektör firmaları ile IT/ Elektronik şirketleri İşbirliği girişimlerinin oluşması
Tam Otonom Araçlar
2030 yılına kadar tam otonom araçların pazarda yerini alması ve hızlı bir şekilde önemli bir pazar payı elde etmesi
Bağlantılı Araçlar
Teknolojik gelişmelerin temelinde yer alan araç elektroniği, gömülü sensör teknolojileri ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi
Satış Pazarlama Faaliyetleri
Bayi yapısının değişerek araç satış ve pazarlama işlemlerinin çevrimiçi platformlar aracılığıyla veya artırılmış gerçeklik teknolojileri ile yapılması