Dünya üzerinde hızla artan nüfus oranı, kaynak kıtlığı, yetersiz altyapı, enerji krizi, göç ve plansız şehirleşme insan doğasına aykırı yaşam alanlarını ve çevresel deformasyonu beraberinde getirmiştir. Akıllı çevre sistemleri ile yenilikçi ve sürdürülebilir yöntemleri kullanarak kaynakların etkin ve akıllıca tüketildiği, doğaya saygılı, çevre sorunlarının minimuma indirgendiği, kendi kendine yetebilen yaşam alanları oluşturulması hedeflenmektedir.
2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında tanımlanan eylemlerin, görev ve sorumlulukların gerçekleştirilmesine ulusal ölçekte katkı sağlanması ve başta yerel yönetimler olmak üzere tüm paydaşların kapasitesinin artırılması amacıyla ‘Akıllı Şehirler Kapasite Geliştirme ve Rehberlik Projesi’ Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 2020 yılında hayata geçirilmiştir.
Akıllı çevre, yenilenebilir enerji, sürdürülebilir kaynak yönetimi, akıllı enerji şebekeleri, mikro şebekeler, akıllı sayaçlar, ileri hava kirliliği izleme sistemleri, çevre dostu yeşil binalar, yeşil şehir planlaması, enerji verimli akıllı sokak aydınlatmaları, katı atık yönetimi, akıllı su yönetim ve drenaj sistemlerini kapsamaktadır.
Akıllı çevre yönetimlerini geliştirmek amacıyla; su yönetimi, atık yönetimi, yeşil şehir, temiz hava, iklim değişikliği, arazi yönetimi, korunan alanların yönetimi, gürültüsüz ve temiz çevre ve çevre yönetişimi temaları kapsamında kullanılabilecek akıllı çevre çözümlerinin yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Akıllı çevrenin bir teması olan suyun günümüzde ülkeler için önemli ve sınırlı bir kaynak teşkil etmesi, yüzey suyu ve yeraltı suyu kütlelerinin korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması ile etkin bir şekilde yönetilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Su yönetimiyle, su israfının önüne geçilecek projelerin uygulanması, şebeke sularının akıllı sayaçlarla denetlenmesi, park ve bahçe sulamalarında israfın önlenmesine yönelik teknolojilerin kullanılması amaçlanmaktadır. Ayrıca atık suların arıtılması ve tekrar kullanıma kazandırılması da uygulama alanlarından biridir. Sensör ağı ile yüzey sularının kirlenme denetimi yapılarak önleme çalışmaları gerçekleştirilmelidir.
Akıllı şehir çözümleriyle su yönetimi sağlanmalı, atık su, temiz su, havza, kıyı ve iç su ile sıcak su kaynaklarının verimli/yeniden kullanılmasını sağlama, işletme ve yatırım maliyetlerini düşürme ve su tasarrufunun sağlanması amacıyla ilgili su altyapılarının envanter veri tabanı ile yönetimi oluşturulmalıdır. Su kaynaklarının şehir düzeyinde bütüncül ve entegre bir çerçevede akıllı şehir çözümleriyle yönetimi sağlanmalıdır. Sensörler aracılığıyla yüzey sularının kalitesinin ölçülmesi ve kirlilik denetiminin yapılması ile su kalitesi güvence altına alınmalıdır. Akıllı su şebekeleri ile su kayıplarının azaltılması sağlanarak kayıp-kaçak oranlarının denetimi ve önlenmesi sağlanmalıdır. Böylelikle su yönetimindeki aksaklıkların ekonomik açıdan bir kayıp teşkil etmesinin de önüne geçilebilecektir. Bu açıdan, akıllı sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması da önemlidir. Türkiye’de her 4 kişiden birinin aşırı su tüketimine karşı herhangi bir önlem almadığı ve su israfına duyarsız kaldığı belirlenirken, aylık kazancı 3 bin liradan düşük olanların su tasarrufuna daha çok dikkat ettikleri ortaya çıkmıştır.
Akıllı Çevre Sistemlerinin Hedefleri:
- Kirliliği Azaltmak
- Enerji Verimliliğini Sağlamak
- Sürdürülebilir Kaynak Yönetimini Sağlamak
- Doğal Güzellikleri Korumak, Şehir Estetiğini Artırmak
- Çevre Dostu, Sürdürülebilir Yeşil Bina ve Yaşam Alanları Oluşturmak
Çözüm Önerileri:
- Akıllı Şebekeler
- Akıllı Bina Sistemleri
- Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımı
- Atıktan Enerji Üretimi
- Akıllı Aydınlatma Sistemleri
- Akıllı Atık Toplama, Ayrıştırma ve Bertaraf
- Akıllı Temiz ve Atık Su Yönetimi
- Akıllı Sulama ve Yağmur Suyu Yönetimi
Türkiye genelinde birçok ilimizde akıllı şehir, akıllı çevre, akıllı altyapı, uygulamaları yapılmaktadır. Akıllı çevre uygulamaları arıtılan suyu sulamada kullanılması, Akıllı sulama sistemleri, atıktan enerji elde etme, akıllı aydınlatma, geri dönüşümü teşvik etmek için atıkmatik, içme suyu Scada Sistemleri gibi uygulamaları içermektedir. Dünyada yapılan çarpıcı örnek çalışmalara bakıldığında San Francisco şehri, akıllı şebeke sistemi ile şehrin elektrik ihtiyacının % 41’i yenilenebilir kaynaklardan elde etmektedir. Ayrıca akıllı atık yönetimi sistemi sayesinde şehirde, çöplerin % 80’inin geri dönüşümü sağlanarak ekonomiye kazandırılmaktadır. Yine San Francisco’da Sıcaklık Hassasiyet Endeksi Uygulaması ile iklimsel değişiklik ve halk sağlığı arasındaki ilişkinin farkındalığının oluşmasına katkı sağlamış ve sıcaklık değişimlerinin halk sağlığına olan etkisi akıllı uygulama ile görülebilirliği sağlanmıştır (Deloitte, Akıllı Şehir Yol Haritası Raporu, 2016.)
Amsterdam’da akıllı ulaşım alanında uygulanan ‘Yeşil Filo Uygulaması’ ile sürücülerin ve yolcuların daha güvenli şekilde yolculuklarını gerçekleştirmelerini sağlarken aynı zamanda yakıt tasarrufu sağlanması ve karbondioksit salınımının azaltılması gibi çevreci ve sürdürülebilir amaçlar hedeflenmiştir. Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da sokak aydınlatma direkleri hava kirliliği ölçümlerinde de kullanılmaktadır (Öknel 2018). Stockholm’de uygulanan bir diğer akıllı uygulama, akıllı çevre alanında aydınlatmada akıllı sistemlerin kullanıldığı enerji kontrol sistemleridir. Bu sistem sayesinde kimse olmadığı ev ve iş yerlerinde aydınlatma sistemlerinin kendilerini otomatik olarak kapatmasını içermektedir.
Çevre ve doğal kaynakların korunması, kalitesinin iyileştirilmesi, etkin, bütünleşik ve sürdürülebilir şekilde yönetiminin sağlanması, her alanda çevre ve iklim dostu uygulamaların gerçekleştirilmesi, toplumun her kesiminin çevre bilinci ile duyarlılığının artırılması büyük önem arz etmektedir.
Kaynaklar:
- Deloite (2016). http://www.vodafone.com.tr/VodafoneBusiness/iot/pdf/ akilli-sehir-yol-haritasi.pdf
-Öknel H. (2018). http://www.logiba.com/blog/akıllı çevre ile geleceğe derin bir nefes
- T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2020, AKILLI ÇEVRE Akıllı Şehirler Kapasite Geliştirme ve Rehberlik Projesi