Sürdürülebilirlik, kaynakların gelecek nesillere de yetecek şekilde kullanılması ve çevresel etkilerin azaltılması sürecidir. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ’ler), ekonomilerde önemli bir yere sahiptir; aynı zamanda çevresel etkileri de büyüktür. Bu nedenle KOBİ’lerin sürdürülebilir iş modelleri benimsemesi büyük önem taşımaktadır. KOBİ’ler, ekonomik büyüme sürecinde de önemli rol oynar. Türkiye’de 2022 yılı itibarıyla toplam girişimlerin yüzde 99,7’sini, istihdamın yüzde 70,6’sını, cironun yüzde 42’sini ve üretim değerinin yüzde 36,3’ünü KOBİ’ler oluşturmuştur. Çeşitli sektörlerde hizmet gösteren KOBİ’lerin yüzde 36’sı toptan ve perakende, ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe; yüzde 15’i ulaştırma ve depolama sektöründe; yüzde 12’si ise imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermektedir. Toplam ihracatın yüzde 31,6’sını ve ithalatın yüzde 15,4’ünü oluşturmaktadır (Türkiye Bankalar Birliği, 20024). T.C. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, 2024 verilerine göre KOBİ'lerin Bölge Bazında İhracat Payı 2022 yılı için Avrupa’da %49,3, Asya’da %32,7; Amerika’da %7,5 ve Afrika’da %9,9 olmuştur.
Günümüzde KOBİ’ler, büyük işletmeler gibi sürdürülebilirlik alanında sorumluluk alarak çevresel etkilerini azaltmaya yönelik çabalara katılmaktadır. KOBİ’ler, hem kaynak kullanımında verimlilik sağlama hem de toplum için değer yaratma sorumluluğuna sahiptir
KOBİ’ler çoğunlukla sınırlı finansal ve beşeri kaynaklarla faaliyet gösteren işletmelerdir. Bununla birlikte, toplumdaki istihdamın önemli bir kısmını sağladıkları için ekonomik sistemde büyük bir yere sahiptirler. Sürdürülebilirlik KOBİ’ler için şu nedenlerle önemlidir:
- Kaynak Verimliliği: Sürdürülebilirlik stratejileri, enerji, su, ham madde gibi doğal kaynakların daha verimli kullanımını teşvik eder ve bu da maliyet tasarrufu sağlar.
- Marka İmajı ve Rekabet Gücü: Sürdürülebilir işletme imajı, özellikle çevresel bilince sahip tüketiciler arasında markanın tercih edilme oranını artırır.
- Risk Yönetimi: Çevre düzenlemelerine uyum sağlamak, KOBİ’lerin hukuki ve finansal risklerini azaltır.
- İnovasyon ve Yeni İş Modelleri: Sürdürülebilirlik, işletmelerde yenilikçi yaklaşımları teşvik ederek iş modellerinin çeşitlenmesine olanak tanır.
Sürdürülebilirlik stratejilerinin geliştirilmesi KOBİ’ler için operasyonel maliyetlerin azaltılmasında, rekabetçi yapının korunmasında ve yeni pazarlara erişimde birçok fırsat sunmaktadır. KOBİ’lerin ürün ve hizmetlerini sunmaya devam edebilmeleri, faaliyetlerini genişletebilmeleri, diğer sektörlerle ve uluslararası alanda iş birliklerini için koruyabilmeleri için yeni gelişmelere uygun yaklaşım göstermeleri beklenmektedir. Bu yaklaşımı iş modellerine entegre eden KOBİ’lerin finansmana erişimleri mümkün olabilecek; dayanıklılık, esneklik, risk yönetimi alanlarında avantajlı hale gelerek yatırımcılar da dahil paydaşlar için cazip bir konuma sahip olabileceklerdir.
KOBİ’ler için sürdürülebilirlik uygulamalarının yaygınlaşmasını engelleyen bazı zorluklar da bulunmaktadır. Bu zorluklar arasında finansal kaynak eksikliği, sürdürülebilirlik konusundaki bilgi ve farkındalık yetersizliği, düzenlemelerden kaynaklanan ek maliyetler ve gerekli teknolojilere erişimde yaşanan sıkıntılar yer almaktadır. Ayrıca, küçük ölçekli işletmelerin büyük işletmelerle rekabet edebilmek için kısa vadeli hedeflere öncelik vermesi, uzun vadeli sürdürülebilirlik hedeflerinin göz ardı edilmesine sebep olabilmektedir.