Hedef Pazar: Danimarka

Danimarka, Almanya'nın kuzeyindeki Jutland yarımadası ile 406 adadan oluşan 43.075 km2 büyüklüğünde bir ülkedir. Sadece Almanya ile ortak kara sınırı bulunan Danimarka, kuzey ve doğusundaki Baltık Denizi'yle İsveç ve Norveç'ten ayrılmaktadır. Başkenti Kopenhag, ülkenin doğusundaki Zealand adasında olup, deniz kıyısında bulunmaktadır. Danimarka'ya bağlı olan Grönland ve Faroe Adaları, özerk yönetime sahiptir.

Nüfus Yapısı

5,8 milyon nüfusu ile dünyada 108. sırada yer almaktadır. Nüfusun en yoğun olduğu şehirler Kopenhag, Harning, Aarhus, Odense ve Aalborg`dur. Nüfus artışında ülkeye yönelik göçlerin de etkili olacağı düşünülmektedir. Düşük doğum hızına bağlı olarak önümüzdeki dönemde 14 yaş altı grubun kişi sayısının aynı düzeyde kalması beklenmektedir. Diğer taraftan emekli sayısında ise artış yaşanması beklenmektedir. Nüfusun 3,6 milyonu iktisadi olarak aktif nüfus grubu (16- 66) oluşturmaktadır. Nüfusun % 17,4’ü 0-14 yaş grubunda, % 18,3’ü ise 65+ yaş grubunda yer almaktadır. Ülke nüfusunun % 86,3ünü Danimarkalılar, % 1,1’ini Türkler, % 12,6’i ise diğer ülke vatandaşlarından ( çoğunluğu Polonyalı, Suriyeli, Alman, Iraklı, Romanyalılar olmak üzere) oluşmaktadır.

İstihdam Yapısı

İnsani gelişmişlik endeksine göre dünyada 189 ülke arasında 10. sırada olan Danimarka’da, birçok Avrupa ülkesinden farklı olarak temel çalışma kuralları kanunlarla değil, işçi ve işveren örgütleri arasındaki anlaşmalar ile düzenlenmektedir. Bu anlaşmalar asgari ücret, grev hakkı 3 T.C. Ticaret Bakanlığı, 2023 ve izin süreleri gibi konuları da kapsayacak kadar geniş bir içeriğe sahiptir. Danimarkalı çalışanların % 80’i sendikalıdır. İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklar Sanayi Mahkemeleri’nde çözümlenmektedir. Ülkedeki işsiz sayısının toplam işgücüne oranının 2020 yılında %5 olacağı ve işsizliğin yüksek olduğu ülkeler arasında 67. sıradadır. İşsizlik oranı, kitlesel işten çıkarmaları önlemek için uygulanan hükümet ücret destek planıyla dengelenmektedir. 2020'de % 5,6 olan işsizlik oranının 2021'de % 5,4 ve sonraki yıl % 5,3'e düşmesi beklenmektedir. 

Doğal Kaynaklar

Danimarka’nın başlıca doğal kaynakları; su ürünler, tarım arazileri, petrol, doğal gaz, tuz, kalker, tebeşir, taşıdır. Danimarka, enerjisi ihtiyacını Kuzey Denizi’ndeki petrol ve doğal gaz rezervlerinden, kömür ithalatı ve rüzgâr enerjisinden sağlamaktadır. Teknolojik gelişmeler ışığında jeotermal enerji, güneş enerjisi gibi kaynaklardan da yararlanılmaya çalışılmakta ancak bu kaynaklar oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır. Kömür, elektrik üretimi açısından büyük önem arz etmekte, maliyet ve nitelik hususları göz önünde bulundurularak genellikle Avrupa dışındaki ülkelerden ithal edilmektedir. Kuzey Denizi’nde gerçekleştirilen petrol ve doğal gaz üretimi iç talebi karşılamanın yanı sıra ihracatta da büyük önem arz etmekte ve 1990’lar sonrasında kaydedilen cari işlemler fazlasına büyük katkı yapmaktadır. Doğal gaz için en önemli ihraç pazarları İsveç ve Almanya’dır. 2020 yılında 1 trilyon feetküp³ kanıtlanmış doğalgaz rezervine sahip Danimarka, 97 ülke arasında 64. sıradadır. Danimarka, Batı Avrupa’da Norveç ve İngiltere’den sonra üçüncü büyük petrol üreticisidir. 2021 yılında 71 bin varil/günlük ham petrol üretimi ile 117 ülke arasında 56. sıradadır. 2021 yılında 1 trilyon feet³ kanıtlanmış doğalgaz rezervine sahip Danimarka, 92 ülke arasında 65. sıradadır. Rüzgâr enerjisi alanında dünyadaki sayılı ülkeler arasında yer alan Danimarka’nın, bu sektörde önemli düzeyde ihracatı bulunmaktadır. Rüzgâr enerjisi üretimi alanında dünya ölçeğinde rekabet gücüne sahip olunması Danimarkalı firmaların diğer ülkelerde yatırım şansını arttırmaktadır.

Genel Ekonomik Görünüm

Danimarka, cari fiyatlara göre, 2022 yılı itibariyle 196 ülke arasında dünyanın 40. büyük ekonomisidir. 2023 GSYİH’nin yılında cari fiyatlara göre, 405,6 milyar dolar olacağı tahmin edilmektedir. 2022 yılında sabit fiyatlara göre % 3,6 oranında büyüyen GSYİH’nin, 2023 yılında sabit kalacağı tahmin edilmektedir. Cari fiyatlara göre Danimarka, 2022 yılında 65,5 bin dolarlık kişi başına düşen milli gelirin 2023 yılında 68,8 bin dolar olacağı ön görülmektedir. 2022 yılında % 8,5 artış olan tüketici fiyatları yıllık ortalama enflasyon oranının 2023 yılında % 4,8 olacağı tahmin edilmektedir. Ekonomik serbestlik endeksine göre Danimarka, dünyada 177 ülke arasında 10. sırada, küresel rekabetçilik açısından dünyadaki 141 ülke arasında 10. sırada, iş yapma kolaylığı açısından dünyada 190 ülke arasında 4. sıradadır. Ülkenin GSYİH’si içinde tarım sektörünün payı % 1, sanayinin % 21 ve hizmetler sektörünün % 65’dir.

Dış Ticaret

2022 yılında 129 milyar dolar değerinde ihracat 126 milyar dolar değerinde ithalat yapmıştır. Ülkenin ihracatında Almanya, İsveç ve Norveç başı çekmektedir. Ülkenin ihracatında Türkiye % 0,9 pay ile 16. sırada yer almıştır. Ülkenin ihraç ettiği başlıca ürünler Makineler, elektrikli makineler ve eczacılık ürünleridir. Yüksek teknoloji ihracatı 2020 yılında 10 milyar dolar olan Danimarka dünyada 29. sıradadır. İthalat yaptığı önde gelen ülkeler Almanya, İsveç ve Hollanda’dır. 2021 yılında ithal ettiği önde gelen ürün grupları makineler, elektrikli makineler ve mineral yakıtlardır. UNCTAD tarafından 2022 yılında yayınlanan Dünya Yatırım Raporu (World Investment Report2022) verilerine göre 2021 yılında Danimarka’daki yabancı sermaye stoku 154 milyar dolar, ülkenin yurt dışındaki DYS stoku 270 milyar dolar düzeyendedir. 2021’de yurt dışına en çok yatırım ülkeler (akış) arasında 22 milyar dolar yatırım ile 18. Sıradaki ülke konumundadır. Aynı yıl ülke içine gelen sermaye DYY akışı is 5 milyar dolar olmuştur.

Türkiye İle Ticaret

Danimarka’ya ihracatımız 2022 yılında 1,4 milyar dolar, ithalatımızda 1,2 milyar Danimarka ile ticarette Türkiye’nin 135 milyon dolar dış ticaret fazlası vermiştir. Danimarka’nın AB üyesi olması nedeniyle, Türkiye -Danimarka arasındaki ticaret AB-Türkiye Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde yürütülmektedir.

TCMB verilerine göre 2021 yılında Danimarka’nı ülkemizdeki doğrudan yabancı sermaye yatırım stoku 698 milyon dolardır. 2020 yılındaki 608 milyar stokuna göre 2021 yılında bir önceki yıla göre % 14,8 oranında artış olmuştur. Ülkemizin Danimarka’daki yabancı sermaye stoku 2021 yılı için 2 milyon dolardır.

İş Kültürü

Danimarkalıların mesai süreleri, diğer ülkelere göre daha kısadır. Standart çalışma süresi haftada 37 saattir. 3 haftası yaz aylarında olmak üzere yılda 5 hafta zorunlu tatil bulunmaktadır. Sömestr tatilleri Haziran 20 ile Ağustos 8 arasında olmaktadır ve işler bu dönemde yavaşlamakta ve bazı firmalar kapalı olmaktadır. Sömestr ve yaz tatilinde (Haziran - Ağustos başlangıcı) ve Paskalya zamanında iş ziyaretleri yapılmaması tavsiye edilmektedir. Danimarkalı iş adamları başlangıçta biraz resmi görünmekle birlikte, bir süre sonra daha samimi iletişim kurulabilmektedir. Bununla birlikte, görüşmeler sonuç odaklı yürütülmektedir. Karşılama ve ayrılmada tokalaşılmaktadır. İş ziyaretleri daha çok öğleyin yapılmakta, nadiren akşam tercih edilmektedir. İş yaşamında, kurallar ilişkilerin önünde gelmektedir. Kişisel ve profesyonel ilişkiler arasında belirgin bir fark bulunmaktadır. Danimarkalılar, ticari ortaklarını kişisel olarak tanıma konusunda pek istekli değillerdir. Ancak bu ticaret yapmak istemedikleri anlamına gelmemektedir. Danimarkalılar iş görüşmelerinde dakikliğe önem vermektedirler. Dakik olmak saygılı bir davranış ve verimli bir iş ortağı olarak algılanmaktadır. Randevuya geç kalmak karşı tarafın zamanına saygı gösterilmediği anlamına gelmektedir. Bu konudaki kültürel farklılıklara pek hoşgörü gösterilmemektedir. Randevulara, toplantılara zamanında gelmek ürünlerin de zamanında teslim edileceği imajını vermektedir. Danimarkalılar görüşmelerde ne beklediklerini ve ne tür bir katkıları olacakları konusunda çok açık ve net davranmaktadır. İhracatçı firmaların karşılayamayacakları veya yerine getiremeyecekleri taahhütte bulunmamaları gerekmektedir. Danimarkalılar varılan mutabakatın yazıya dökülmesini tercih etmektedirler. Sözleşme imzalandıktan sonra yükümlülükleri mutlaka yerine getirmek gerekmektedir. İş görüşmelerinde hediye vermek çok yaygın değildir. Hediye verilecekse, maddi değeri düşük hediyelerin verilmesi önerilmektedir. VİRK, esnaf ve sanatkârların resmi ticaret sicil kayıtlarını tutmakla sorumludur. Anılan Kurumun internet sitesi üzerinden, Danimarkalı firmaların resmi ticaret sicillerine ve firmalara ilişkin ayrıntılı bilgilere, firma ismi veya sicil numarası girilerek ulaşılması mümkündür. Firma sicillerinin incelenmesinde “Status: Normal” ibaresi olması halinde, firmanın halen faaliyette olduğu anlaşılabilir. Bununla birlikte, firma güvenirliği konusunda uluslararası kurallar çerçevesinde, her firmamızın bağlantılarını yaparken kendilerini garanti altına alacak şekilde hareket etmesi gerekmekte olup, bağlantılarında güvenilir yollar izlemesi firmalarımızın kendi sorumluluğunda bulunmaktadır. Son zamanlarda, kaynağı belirsiz kişilerin/firmaların, kendilerini Danimarkalı firma temsilcisi gibi tanıtarak, sahte e-posta, telefon, web sitesi bilgileri vererek, gerçek olmayan bağlantılar yoluyla dolandırıcılık faaliyetlerinde bulundukları gözlemlenmektedir. Bu itibarla, yapılacak herhangi bir bağlantı öncesinde temkinli ve tedbirli olunması, temas edilen kişilerin Danimarkalı firmada çalışan bir yetkili olduğu konusunda emin olunması büyük önem arz etmektedir. Dikkatli olunması gereken bir diğer husus, banka aracılığıyla ödemelerde ortaya çıkmaktadır. 20 / 25 T.C. Ticaret Bakanlığı, 2023 Danimarkalı ve firmalarımızın özellikle e-posta aracılığı ile vardıkları anlaşmaların, ödeme aşamasına gelindiği sırada, hack’lenen e-postalar nedeniyle, son anda ödeme yapılması gereken banka ve hesap numaralarında değişiklik yapılması istenmesi halinde, firmalarımızın çok dikkatli davranması gerekmektedir. Bu tür son anda yapılan banka bilgi değişikliklerinin sahte hesaplardan gelebileceği ve dolandırıcılık niyetli olması ihtimalinin çok yüksek olabileceği dikkate alınarak, anlaşmaya varılan firma ile ödeme yapmadan önce, e-posta harici yollardan temasa geçilerek teyit alınması gerekmektedir. 

Para Kullanımı

Para birimi olarak, Danimarka kronu kullanılmaktadır. 1 Danimarka kronu, 100 Öre'den o l u ş m a k t a d ı r. Madeni paralar, 25 öre, 50 öre, 1,2,5,10 ve 20 kron olarak b a s ı l m a k t a d ı r. Banknotlar ise, 50,100,200,500 ve 1.000 kron olarak mevcuttur. Visa, Mastercard ve American Express, Diners Club gibi belli başlı kredi kartları rahatlıkla ve oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte, bilhassa küçük dükkânlar kart kabul etmeyebilmektedir. Ayrıca, Danimarka’ya özgü bir debit/kredi kartı sistemi olan “Dankort”lar dışındaki kartlara çoğu işyeri işlem başına % 3 ile 5 oranında komisyon uygulamaktadır. Çek kullanımıyla yapılan ödemelerde, kullanım bedeli olarak 4,- DKK ilave ücret tahsil edilmektedir. Yabancıların çekleri çoğunlukla kabul edilmemekle birlikte, bunların büyük bankalar tarafından nakde çevrilmesi imkânı vardır. 

Pasaport ve Ülkeye Geçici Giriş Vizesi Uygulaması

Türk vatandaşları için umuma mahsus pasaport hamilleri vizeye tabidir. Diplomatik, hizmet ve hususi pasaport hamilleri ise, altı ay içinde üç ayı aşmamak kaydıyla, anılan ülkeye yapacakları seyahatlerinde vizeden muaftır. AB ve Schengen Anlaşması taraf ülkeleri vatandaşlarının ülkeye girişinde vize istenmemektedir.

Resmî Tatiller ve Mesai Saatleri

1 Ocak (Yeni yıl), 1-2-5 Nisan (Paskalya), 30 Nisan (Dini Bayram), 13 Mayıs (Dini tatil), 24 Mayıs (Dini tatil), 5 Haziran (Ulusal Gün), 24 Aralık (Noel arifesi), 25 Aralık (Noel), 26 Aralık (Noel sonrası) Danimarka’da resmî tatil günleridir. Danimarka’da, ülkemizde olduğu gibi, pazartesi-cuma günlerini kapsayan hafta içindeki beş gün iş günlerini, Cumartesi ve pazar günleri ise resmî tatil günlerini oluşturmaktadır. Danimarka’daki özel işyerleri ve mağazalar genellikle, hafta içi günlerde 09.00-18.00 saatleri arası açık olup, cumartesi günleri anılan işyerlerinin kapanış saatleri 16.00 ila 17.00 olarak değişmektedir. Pazar günleri ise, “Kiosk” olarak adlandırılan küçük marketler dışındaki çoğu mağaza ve işyerleri kapalı kalmaktadır. Bu ülkede, kamu kurumlarının tamamında ve özel sektörün çok büyük bir bölümünde, hafta içi çalışma saatleri 09.00-17.00 olarak belirlenmiş iken, cuma günleri resmi daireler dâhil olmak üzere, söz konusu kurum, kuruluş ve işyerlerinin büyük bölümü 09.00-15.00 saatleri arasında çalışmaktadır. GMT’ye göre yerel saat bir saat ileride Türkiye saatine göre 2 saat geridedir.

Ulaşım

Danimarka’da ulaşım imkânları oldukça gelişmiş ve çok çeşitlidir. İyi yapılmış yolları, hızlı trenleri, çok sayıda köprüsü ve adalar arası işleyen feribotları bulunmaktadır. Falster ve Seeland adalarını birbirine bağlayan köprü olan “Great Belt” köprüsü Avrupa'nın en uzun köprülerinden biridir. Danimarka’da bisiklet ile ulaşım çok yaygındır ve anayolların yanı sıra, özel bisiklet yolları bulunmaktadır. Toplam 92 adet sivil havaalanına sahip olan Danimarka’da hava trafiğinin en yoğun olduğu alanlar, başta Kopenhag olmak üzere, Aarhus, Aalborg ve Billund havaalanlarıdır. Türk Hava Yolları, Kopenhag'la İstanbul arasında hem kış hem de yaz döneminde karşılıklı olarak haftada 7 sefer (her gün) düzenlemektedir. Yaz aylarında ise Kopenhag ile Ankara arasında haftada üç sefer doğrudan uçuş yapılabilmektedir. En önemli limanları ise Kopenhag, Aarhus, Esbjerg’dir. Gelişmiş bir raylı ulaşım sistemine sahip olan Danimarka’daki Kopenhag metrosu da dünyanın en iyi metroları arasındadır.