Portekiz ile Yeni Dönemin Kapıları Aralandı

1986 yılında Avrupa Topluluğu’na katılmasıyla giderek artan bir şekilde hizmet sektörü odaklı hale gelen Portekiz, bu sektöre yoğunlaşmanın dışında modernizasyon sürecine giren üretimde kayda değer değişiklikler yaşanmıştır. Geleneksel üretim sektörleri büyük oranda yerini daha fazla teknoloji içeren ve ülke ekonomisinin büyümesine katkıda bulunan oto ana ve yan sanayi, elektronik, enerji, ilaç ve yeni teknoloji gibi yeni sektörlere bırakmıştır. Portekiz’in coğrafik konumu da hizmet sektörünün büyümesine katkıda bulunmaktadır. Ilıman Akdeniz iklimi ve geniş sahilleri turizm sektörünün gelişmesini sağlamaktadır.

Kişibaşına Gelir Düşük Seviyede

Portekiz gelişmiş ve yüksek gelirli bir ülkedir ancak AB’de kişi başına en düşük gelirden birine sahiptir. 2014’ten bu yana büyüme oranı, GSYİH’nın %16,5’ini oluşturan turizmin genişlemesinden kaynaklanan ihracatın desteğiyle Euro Bölgesi ortalamasının üzerinde olmuştur. Ülke ekonomisi bir dizi makroekonomik dengesizliklerin düzeltilmesi ve birçok alanda yapısal değişikliği içeren önlemlerin uygulanmasıyla önemli gelişme sağlamıştır. Portekiz Merkez Bankası’na göre, ekonomide küresel hedeflere ulaşılmıştır. Aynı zamanda devam eden bütçe konsolidasyonu, kaynakların ticari sektörlere transferi gibi birçok unsur sürdürülebilir büyümeye katkı sağlamaktadır.

Büyüme Hızında Düşüş Bekleniyor

Portekiz’de işsizlik oranı, ekonomik krizin hissedilmeye başlandığı 2008 yılından bu yana hızla yükselmektedir. Gerek ülkenin iç dinamikleri gerek Euro bölgesindeki olumsuz gelişmeler işsizlik oranın yükselmesine sebep olmaktadır. Ülkedeki işsiz sayısının toplam işgücüne oranı %9,9 olup dünyada işsizliğin yüksek olduğu ülkeler arasında 57. yer almaktadır. İş aramayanlar ve eksik istihdamı (kapasitesinin altında çalışanlar) ekleyince ülkedeki işsiz nüfusu 1,2 milyonu bulmaktadır. İşsizlerin % 53,7’sini 25-44 yaş grubu ve % 53’ünü 1 yıldan fazla süredir iş arayanların oluşturmaktadır. Portekiz’in toparlanması, Avro Bölgesi ortalamasından daha güçlü olmuştur. Ancak bu kısmen, salgının patlak vermesini takiben 2020’deki daha keskin daralmayı da yansıtmaktadır. Yüksek enflasyon ve tedarik zinciri darboğazları, özel tüketim ve yatırımları düşüreceğinden 2023’ün geri kalanında büyümenin hızını yavaşlatması beklenmektedir.

Madenler Açısından Zengin

Madenler açısından zengin bir ülke olan Portekiz’de bakır, tungsten, demir ve kalay rezervleri bulunmaktadır. Ülke aynı zamanda dünyadaki en büyük doğal taş üreticilerinden biridir. Doğal taş sektöründeki en önemli ürün mermer olup, Portekiz dünyanın en büyük mermer ihracatçılarından biridir. Ülkede uranyum rezervleri de bulunmaktadır. Ormanlar; özellikle ekonomik nedenlerden dolayı çam ağacı, kestane ağacı, mantar meşesi, pırnal, Portekiz meşesi ve okaliptüs çok yaygındır.

Rüzgâr Enerjisinin Yıldızı Parlıyor

Ülke petrol, doğal gaz ve kömür kaynakları bakımından büyük oranda dışa bağımlıdır. Ancak son yıllarda yenilenebilir enerjiden elektrik üretimi konusunda gelişme göstermiştir. Ülke, konumu gereği rüzgâr ve güneş enerjisi gibi alternatif enerji kaynakları üzerine yatırım yapmaktadır. Portekiz’de üretilen elektriğin % 63’ü yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilmektedir. Rüzgâr enerjisi sektörü, son yıllarda oldukça büyümüştür. Ülkede tüketilen elektriğin % 24’ü rüzgâr enerjisinden elde edilmektedir. Bu, dünyadaki en yüksek oranlardan biridir. Ülkenin, 6 024 MW hidro (5 360 MW büyük barajlarda), 5 033 MW rüzgâr, 566 MW biokütle, 474 MW PV ve 29 MWE jeotermal enerji kapasitesi mevcuttur. Elektrik ihtiyacının %9 5’i yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilmektedir.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Portekiz, 7 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 43. ve 215 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoku ile dünya genelinde 40. sıradadır. AB ülkeleri, Portekiz’deki doğrudan yabancı yatırımların en büyük kaynağı olup, toplam yabancı yatırımların % 88’ini oluşturmaktadır. Hollanda, İspanya, Lüksemburg, İngiltere, Fransa sıralamada önde gelmektedir. AB dışında ilk 10 içinde Brezilya, Angola ve İsviçre yer almaktadır. Yabancı yatırımların yönlendiği başlıca sektörler; ticaret (% 33,1), imalat (% 22,5), finans ve sigortacılık faaliyetleri (%16,4), bilgi ve telekomünikasyon (% 3,4) ve elektrik, su ve gazdır (% 3).

Dış Ticaret Mevzuatı

1986 yılında Avrupa Birliği’ne tam üye olmasının ardından Portekiz, Avrupa Birliği’nin diğer tüm ortak politikalarıyla beraber ortak ticaret politikasını üstlenmiş ve AB’nin ortak gümrük tarifesini uygulamaya koymuştur. Buna bağlı olarak Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden yapılan ithalat gümrük vergisinden muaftır. AB üyesi olmayan ülkelerden ithal edilen ürünler için Avrupa Birliği’nin ortak gümrük tarifeleri uygulanmaktadır. Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden yapılan ithalatta izin ve miktar sınırlaması yoktur.

Teknik Standartlar

ISO kalite normları 9000 serisi ve HACCP, kaliteyi garantileyen ve rekabet faktörünü ön plana çıkaran bir uygulamadır. Çevre üzerine ISO 14000 serisi ve OHSAS 18001, teknik özelliklerine göre iş kazalarını önleme sertifikası da her geçen gün daha önem kazanmışlardır. GLOBALGAP (eski adıyla EUREPGAP) sertifikasının alınması zorunlu olmamakla birlikte ürün satın almada tercih nedenidir. AB kuralları gereğince bazı sanayi ürünlerinin AB ülkelerine ithal edilebilmesi için AB teknik mevzuatına uyumlu olması gerekir. CE işareti bu kapsamdaki uygulamalardan biridir ve birçok sanayi ürününde CE İşareti bulunması zorunludur. Ürünlerin, CE işaretli olarak piyasaya sunulmasından üretici sorumludur. Ancak, eğer üretici ya da üreticinin yetkili temsilcisi Avrupa Birliği içinde değilse, bu sorumluluğu ithalatçı yerine getirmek zorundadır. Bir başka deyişle, ithalatçı ithal ettiği ürünlerin AB normlarına uygun olduğunu garanti etmek zorundadır.

Pasaport ve Vize Uygulaması

Ülkeye girişte, Avrupa Topluluğu vatandaşları için pasaport ya da nüfus cüzdanı yeterlidir. Diğer ülke vatandaşlarından istenilen belgeler, yasal geçerlilik taşıyan bir pasaport ve Portekiz Büyükelçiliği veya konsolosluklarından alınmış geçici giriş veya oturma vizeleridir. Vize uygulamasının olmadığı ülke vatandaşları için 90 günü aşmamak ve çalışmamak kaydıyla geçici giriş hakkı mevcuttur.

Vergi Düzenlemeleri

Anakarada standart kurumlar vergisi oranı, net kazanç üzerinden % 21 olarak uygulanır. Bu vergiye ek olarak vergilendirilebilir kârın %1,5’ine kadar ek bir belediye vergisi (derrama vergisi-ticari faaliyetin yürütüldüğü belediyeye bağlı olarak) ve ayrıca bir ulusal ek vergi (derrama estadual) da uygulanabilir. 1,5 milyon Euro üzerindeki vergilendirilebilir kar için % 3; 7,5 milyon avro üzerindeki vergilendirilebilir kar için % 5 veya 35 milyon Euro üzerindeki vergilendirilebilir kar için % 9 olarak uygulanır. Buna göre, vergi oranı büyük şirketler için % 31,5’e kadar çıkabilir.

Gelir Vergisi

Yüzde 48’e Kadar Çıkabiliyor Genel gelir (istihdam geliri veya ticari gelir gibi), minimum % 14,5 ila maksimum yaklaşık % 48’e kadar artan oranlı vergiye tabidir. Ülkede oturumu olmayanlar % 25’lik bir orandan vergilendirilmektedir. Faiz geliri veya temettü gibi gelirler yaklaşık olarak % 28 oranında vergilendirilir. Kişinin vergilendirilebilir gelirine bağlı olarak (80.000 Euro’yu geçmesi halinde) ayrıca % 2,5 veya % 5 oranında ek bir dayanışma vergisi uygulanabilir. Birçok üründe standart KDV oranı uygulanmakta olup restoran servisi vb. yerlerde azaltılmış KDV oranı (% 13) ve temel gıda ürünlerinde ise azaltılmış KDV oranı (% 6) uygulanmaktadır. Damga Vergisi; finansmanda % 0,04 ve % 0,6; banka garantilerinde % 3 ve sigorta işlemlerinde % 3 ila % 9 arasında değişim göstermektedir. Belediye Emlak Vergisi; gayrimenkulün bulunduğu yere kentsel mülklerde % 0,3-0,45; kırsal mülklerde % 0,8- 7,5’tur. Araç vergisi (Portekiz ISV) ve yıllık karayolu vergisi (IUC) de bulunmaktadı.