ÖZEL RÖPORTAJ: Erdal Çatalkaya
MESLEKİ EĞİTİMİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMINDA 16 OKUL DESTEK ALDI
BTSO, Valilik, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, iş dünyası ve kalkınma ajansı BEBKA'nın katkılarıyla kurgulanan Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi Projesi’nde hangi aşamaya gelindi?
“BEBKA’nın koordinasyonunda hayata geçirilen Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi Programı; her zaman yanımızda olan, önümüzü açarak fikirleriyle ufkumuzu genişleten ve desteklerini esirgemeyen Sayın Valimiz Yakup Canbolat’ın liderliğinde, BTSO ve bağlı STK’ların/iş örgütlerinin destekleriyle mesleki eğitim alanında güçlü bir sinerjinin ortaya çıkmasını sağladı. Paydaşlarımızın süreç içindeki destekleri, çözüm ve fayda odaklı yaklaşımları; bizleri ziyadesiyle memnun ediyor ve bu sinerjinin proje çalışmaları sonrasında sürdürülebilirliği açısından da bir vizyon sunuyor. Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi Programı kapsamında; Bursa’da 16 okulumuzun projesi destek aldı. 9 okulumuzda nihai rapor aşaması tamamlandı, uygulama sonu işlemleri yürütülüyor. Kalan okullarımızda da ara raporlamalar bitmiş ve nihai rapor hazırlıkları başlamış durumda. Tüm projelerimiz için satın alma süreçleri bitti; proje planlamaları çerçevesinde okullarımız tarafından taahhüt edilen eğitimler hayata geçirilmektedir. Tabi salgın dönemi, projelerin yürütülmesinde de kendini hissettirdi; okullarımız da BEBKA koordinasyonunda günün koşullarına uygun adımları atarak süreci yürütmekte. Eğitimlerden uygun olanların çevrim içi şekle dönüştürülmesi, takvim dâhilinde plan değişikliğine gidilmesi gibi alternatif uygulamalar da gündeme alındı. Tüm bu süreçlerde BTSO’nun ve proje ortağı/iştirakçisi olan diğer kurumların çok ciddi desteklerini aldık.”
‘1000 OKUL PROJESİ OLUMLU KATKI YAPACAK’
Meslek liselerinde doluluk durumu tatmin edici boyutlarda mı?
“Meslek liselerimizdeki öğrenci sayıları; son 3 yılda büyük bir artış gösterdi. 2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılı başında yaklaşık 13 bin öğrencinin kayıt yaptırdığı okullarımızda; bu sayı, içinde bulunduğumuz eğitim-öğretim yılı içinde 20 bini geçti. Bu da 2 yıl içinde yüzde 50’den fazla bir talep artışı anlamına gelmekte… Bu değişim, genel doluluğa baktığımızda da karşımıza geliyor. Birçok okulumuz için; mevcut kontenjan kapasitesinin üstünde talep olduğunu ifade edebilirim. Bu durum; özellikle köklü, alanları itibariyle öğrenci sayısının yoğun olduğu okullarımızda daha da öne çıkıyor. Bizler de velilerimizin ve öğrencilerimizin bu teveccühünü karşılıksız bırakmamak adına tüm imkânlarımızı zorluyor; kontenjanlarımızı, Bakanlığımızın da olurlarıyla belirlenen sınırların da üstüne çıkarıyoruz. Genellikle bölgesel faktörlerden kaynaklanan sebeplerle öğrenci sayımızın veya talebin, hedeflenenden az olduğu okullarımız için; Bakanlığımız liderliğinde yürütülen Mesleki Eğitimde 1000 Okul Projesi’nin olumlu katkılar sağlayacağına inanıyoruz. Bursa’da 11 ilçemizden 33 okulumuzun dâhil edildiği bu proje; okullarımızda hayata geçirilen fizikî iyileştirmelerin yanı sıra, öğrenci, öğretmen ve velilerimizin hayatlarına dokunacak uygulamaları da içeriyor. Velilerimize Halk Eğitimi Merkezlerimiz üzerinden sanattan, kişisel gelişime, spordan, teknoloji kullanımına kadar farklı içeriklerde kurslar organize etmeye başladık. Bu çalışmalar, salgın dönemi içinde olmamıza rağmen büyük bir ilgiyle karşılandı. Öğrencilerimiz için de resim, müzik, teknoloji kullanımı, bağımlılıkla mücadele gibi başlıklar altında eğitimler ve çevrimiçi kariyer günü organizasyonları yapılıyor. Fizikî iyileştirme kapsamında; atölye ve laboratuvarlarımız için donatım güçlendirilmesi yapılmaya başlandı. Aynı zamanda proje kapsamındaki tüm okullarımızın kütüphaneleri yenilendi. Öğrenci ve veli gözündeki okul algısına doğrudan olumlu şekilde yansıyan ve birbirini tamamlayan bu çalışmalar; okullarımıza olan talep ve doluluk oranlarına da doğrudan etki edecektir. Sayılar, elbette önemli göstergeler… Tüm bunların yanında Bakanlığımızın 2023 Vizyonu ile çizdiği yol haritası doğrultusunda; mesleki eğitim için ‘İstihdam odaklı eğitim ile nitelikli işgücünün yetiştirilmesi’ ana hedefimizi, tüm göstergelerin üstünde tutuyoruz. Bu alanda başta BTSO olmak üzere Bursa sanayisine yön veren önemli kurumlarla güçlü iş birlikleri oluşturduk. Bu iş birliklerimizi de az önce ifade ettiğim ‘istihdam odaklı mesleki eğitim’ temeli üzerine konumlandırıyoruz. Buradaki güçlü mutabakat, Bursa mesleki eğitimi için yarınlara güvenle bakmamızı sağlıyor.”
‘NİTELİKLİ İŞGÜCÜ YETİŞTİRİYORUZ’
Bursa’nın mesleki eğitim açısından potansiyeli yeterince değerlendiriliyor mu?
“Bursa; tarihî konumu ve günümüze ışık tutan geleneksel zanaat kültürü ile birlikte gerek üretim potansiyeli gerekse mesleki ve teknik eğitim kapasitesi açısından ülkemiz ekonomisinin lokomotif şehirleri arasında yer almakta… Daha da ötesinde ‘model’ bir rol üstlenmekte… Şehrin bu niteliklerinin güçlü bir şekilde geleceğe taşınması ve sürdürülebilir kılınmasının; güçlü ve ihtiyaçlara karşılıklı şekilde cevap veren okul-sanayi iş birliğinin tesis edilmesiyle mümkün olacağına inanıyoruz. Bakanlığımız; 2023 Eğitim Vizyonu içinde geniş ve önemli yer bulan mesleki eğitimi güçlendirmek, üzerindeki olumsuz algıyı kırmak ve ona hak ettiği saygınlığı yeniden kazandırmak için geniş bir alanı kapsayacak şekilde sistematik adımlar atmakta, üretimden hizmet alanlarına uzanacak şekilde tüm sektörler ile iş birlikleri geliştirmekte ve çok sayıda projeyi hayata geçirmekte... Bu hareketlilik; sanayi şehri olan Bursa’mıza da doğrudan yansıyor, paydaşlarımızın güçlü destekleriyle karşılık buluyor. Bu doğrultuda belirlediğimiz yol haritası ve Bursa’nın mesleki eğitimdeki potansiyelini dikkate alarak oluşturduğumuz strateji çerçevesinde; mesleki ve teknik eğitime atfedilen değerin artırılması, eğitim ortamları ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, eğitim-istihdam-üretim ilişkisinin güçlendirilmesi ve nitelikli işgücünün yetiştirilmesi; öncelikli hedeflerimiz arasında yer alıyor.”
‘HER ŞEY ÜRETEN YARINLAR İÇİN’
“Bursa’da; gerek Bakanlık gerek Valilik düzeyinde imzalanan iş birliği protokolleri kapsamında hayata geçirilen çalışmalar ile ‘istihdam’ odaklı uygulamaları önceliklendiriyoruz. Öğrencilerimiz artık son sınıfı beklemeden işletme ortamıyla tanışmakta, uygulamalı derslerini, işin ustaları ile birlikte, öğretmenlerinin refakatinde yapmakta ve mezuniyet sonrasında istihdam önceliğine sahip oluyor. Bursa sanayisinde faaliyet gösteren kurumlarla hayata geçirdiğimiz bu uygulamaların yayılımını hızlandırmak için BTSO ile iş birliğimiz çerçevesinde de bir planlama yaptık, ancak salgın koşulları nedeniyle sadece uygulama takvimini ertelemek zorunda kaldık. İnşallah yeni dönemle birlikte bu doğrultudaki planlamamızı da uygulamaya alacağız. Önceden ‘imkânsız’ görünen bu uygulamalar, sektör talepleri doğrultusunda yapılan mevzuat güncellemeleri ve ‘fayda’ odaklı bürokratik yaklaşım ile kolaylıkla hayata geçirilebilir hale geldi. Bu süreci şöyle tanımlıyorum ben: Geride kalan zaman içinde uzunca bir süre masanın iki ucunda, oturmadan bekleyen ortaklar; üst yönetim kademelerinin karşılıklı-güçlü sahiplenmeleri ve ülkemizin gelecek vizyonu doğrultusunda odaklanılan ‘ortak hedef’ doğrultusunda masaya oturmakla kalmadılar, aynı zamanda güçlerini ‘üreten yarınlar’ için birleştirdiler. Mesleki ve Teknik Eğitim alanında Bursa’da yakalanan ve hepimizi heyecanlandıran bu rüzgârda; tüm paydaşlarımızın çok değerli destekleriyle, büyük bir özveri içinde ve gönülden gerçekleştirilen çalışmalar; sadece şehrimiz için değil ülkemiz için de ‘model’ haline geliyor.”
‘BTSO VE BEBKA İLE HEP TEMASTAYIZ’
Mesleki eğitime ilginin artması için yeni projeler olacak mı?
“Hayallerimizin, mesleki eğitim ile hayat bulması” için; Bakanlığımızın liderliğinde, sanayi ile birlikte belirlediğimiz stratejiler ile çıktığımız yolculukta hep ‘daha’sı için emek vermemiz gerektiğinin bilincindeyiz. Mesleki eğitim farkındalığının artması için hem mevcut öğrencilerimizi hem de ortaokul öğrencilerimizi ve velilerimizi odağa alan farklı çalışmalar yürütüyoruz. Salgın dönemi koşulları da bu açıdan hızımızı etkilemedi; çevrim içi organizasyonlar, dar katılımlı programlar ile süreci canlı tuttuk. Şehrimizin potansiyelinin farkındayız. Her zaman mevcut iş birliklerimizin ve çalışmalarımızın yanına yenilerini eklemenin gayreti içindeyiz. Gerek BTSO, gerek iş birliği yaptığımız diğer kurumlarla bu çerçevede planlamalar yürütüyor, bölgemiz için büyük bir güç kaynağı olan yerel kalkınma ajansımız BEBKA ile de sürekli iletişim halinde kalarak “Neler yapabiliriz?” sorusuna yanıt aramaktan vazgeçmiyoruz. Biliyoruz ki bu soru, yüzlerce-binlerce yanıtı olan bir soru: yapılacaklar bitmez… Biz de bu kapsamda yeni projeler için yol almaya devam edeceğiz.”
‘BİRLİKTE YOL ALMALIYIZ’
İş dünyasından neler bekliyorsunuz?
“Sürdürülebilir kalınmanın yolunun ‘üretim’den geçtiğinin farkındayız. Bu noktada; nitelikli iş gücünün varlığı ve dolayısıyla mesleki eğitim büyük önem arz ediyor. Az önce de ifade ettiğim gibi biz artık masadayız, sadece elimizle değil tüm bedenimizle… Aynı hassasiyetin, iş dünyasında da olduğunu görüyoruz ve bu durum bizleri çok memnun ediyor. İş dünyası, beklentilerimizi ziyadesiyle karşılamakta ve desteklerini esirgememektedir. Hedefimiz ve beklentimiz; istihdam için nitelikli iş gücünün yetiştirilmesinde ‘birlikte’ yol almak. Bu birlikteliğin de güçlü bir şekilde tesis edildiğini ve her geçen gün daha da güçlendiğini ifade edebilirim.”
‘BTSO, HEP YANIMIZDA…
BTSO’nun katkıları için değerlendirmeniz nedir?
“Sadece şehrimiz için değil ülkemiz sanayisi için de lokomotif kurumlardan olan BTSO; varlığıyla bizlere güç veriyor. Bu hissiyat, büyük bir güveni de beraberinde getiriyor. Mesleki eğitim öncelikli olmak üzere attığımız her adımda biliyoruz ki BTSO, yanımızda.
Şubat 2019’da Millî Eğitim Bakanımız Sayın Ziya Selçuk’un şehrimizi onurlandırışında hayata geçen iş birliği protokolü sonrasında daha da yoğunlaşan ve kuvvetlenen iletişimimiz, karşımıza çıkan zorlukların üstesinden gelmemizi de kolaylaştırıyor. Bu protokol kapsamında ‘proje okulu’ statüsü kazanan okullarımıza özel oluşturulan komiteler, onların çatısı halinde tamamen mesleki eğitime özel şekilde bir yapıda kurulan Mesleki Gelişim ve Entegrasyon Konseyi, BTSO’nun iş birliğimize verdiği önemi gösteriyor. Salgın dönemine rağmen kesilmeyen ve özelikle son zamanlarda daha da yoğunlaşan iletişimimiz, yeni proje birlikteliklerini de beraberinde getiriyor. Bu çalışmalarda ilk adımın BTSO tarafından atılıyor olması ise ayrı bir memnuniyet kaynağı… BEBKA koordinesinde yürütülen Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi Programı’nın tüm aşamalarında BTSO tarafından verilen maddi ve manevi destekler, bu süreç kapsamında okullarımızda gerçekleştirilen çalışmalarda büyük kolaylıklar sağladı. Bu vesileyle de başta BTSO yönetimi olmak üzere; mesleki eğitim için emek veren, katkı koyan tüm paydaşlarımıza şükranlarımı sunuyorum.”
‘ÇORBADA TUZ OLMAYA DEVAM’
Pandemi süreci, mesleki eğitimle ilgili proje ve çalışmaları nasıl etkiledi? Normalleşme dönemi itibariyle başlayacak dönem için nasıl bir süreç planlandı?
“Hayatımız boyunca tecrübe etmediğimiz bir süreci hep birlikte yaşadık, yaşıyoruz. Bu süreç bize her zamankinden daha fazla yardımlaşma ihtiyacını hatırlattı ve insanı merkeze alan paylaşma algısını oluşturdu. Koronavirüs tedbirleri kapsamında meslek liselerimiz ile pek çok çalışma yürüttük ve bu çalışmalara devam ediyoruz. Meslek liselerimizde şu ana kadar ürettiğimiz maskelerin sayısı 10,5 milyonu; dezenfektan hacmi 1,5 milyon litreyi aştı.
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından; öğrenci ve öğretmenlerimizin yıllardır sürdürdüğü 'Meslek Lisesi Öğrencileri Ailelerimizle Buluşuyor' projesi, koronavirüs önlemleri kapsamında yeniden değerlendirildi ve kapsamı genişletildi. Meslek liselerinde üretilen temizlik ve dezenfektan malzemeleri ile cerrahi maskeler, Valiliğimizin koordinasyonunda ihtiyaç sahibi ve bakıma muhtaç ailelere ücretsiz ulaştırıldı. Yine aynı proje kapsamında; okullarımızda, öğrenci ve öğretmenlerimizin ellerinde pişen yemekler, ihtiyaç sahibi ailelerimizle paylaşıldı. İl genelinde okullarımızın desteğiyle yürüttüğümüz ve Ramazan ayını önceliklendirdiğimiz bu çalışma, hayırseverlerimizin katkılarıyla tüm bir yıla yayılmış durumda… Örneğin TOKİ Cahit Zarifoğlu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisemizin gerçekleştirdiği organizasyon, okulumuzun irtibatlı olduğu hayırseverlerimizce büyük bir ilgiye mazhar oldu. Alınan destekler ile eğitim-öğretim yılının son gününe kadar, ailelerimizin içtikleri çorbada bir damla tuz olmaya devam edeceğiz. Geleneklerimizi geleceğimizle buluşturmamız açısından çok kıymetli olan bu ruh, mesleki eğitimle ayaklanıyor.”
BURSA’DA EBA TV İÇİN
4 BİNE YAKIN VİDEO ÇEKİLDİ
“Bursa, uzaktan eğitim kapsamında yürütülen EBA çalışmalarında da büyük ve önemli bir göreve layık görüldü. 6 alanda yürütülen mevcut çekimlerin yanı sıra, 9. sınıf meslek derslerinin tamamının çekimleri şehrimizde-okullarımızda yapıldı. Öğretmenlerimiz hazırlıktan anlatıma bu çalışmaların tüm aşamalarında yer aldı. Toplamda 4 bine yakın anlatım videosu çekildi. Aslında mesleki eğitim, bu dönemde ‘üretim’ yönüyle belki de her zaman olduğundan çok daha aktifti. Tüm bu uygulamalar kapsamında okul müdürlerimiz, öğretmenlerimiz ve öğrencilerimiz fedakârca çalıştılar. Gayretleri bizler için çok kıymetli, onlara da hassaten teşekkür ederim.
‘PANDEMİDE, BAŞARILI BİR SINAV VERDİK’
“Tabi bu sürecin; planlanan, yürütülen çalışmalara yansımaları da oldu. ‘Uygulama’yı odağa alan mesleki eğitim de ‘hibrit’ dediğimiz model içine geçiş yaptı; yüz yüze ve uzaktan eğitim modelinin neredeyse yıl boyunca sürdürüldüğü bir işleyiş hâkim oldu. Öğrencilerimiz, uygulamalı derslerini okulda, yüz yüze; teorik/bilgi temelli derslerini ise çevrim içi şekilde uzaktan sürdürdü. Yürütülmekte olan projelerimiz ve iş birliği temelli diğer çalışmalarımız; şartlara ve ihtiyaçlara göre yeniden yapılandırıldı. Bazı çalışmalarımız ise tamamen salgın dönemine özgü hâle dönüştü. Örneğin okullarımızda yürütülen Ar-Ge çalışmaları, salgın dönemine özel çözümleri içerecek şekilde hayata geçirildi. Bu kapsamda ülkemiz için de ‘model’ olacak örnek uygulamalar/çözümler geliştirildi. Genel itibariyle başarılı bir sınav verildiğini ifade edebilirim. Üreterek ve yeni çalışmaların planlamasıyla geçirdiğimiz geride kalan dönem içinde olduğu gibi yeni dönemde de aynı çerçevede ilerleyeceğiz, Bakanlığımızın genel talimatlarına uygun bir doğrultuda, mevcut gerekliliklere göre hareket ederek 2021-2022 Eğitim-Öğretim Yılı’na hazırlanacağız.”
‘49 MESLEK LİSESİNDE DÖNER SERMAYE VAR’
İlave edilmesi istenen diğer hususlar
“Bakanlığımızın 2023 Vizyonu’nda geniş yer ayrılan meslek liseleri; Bakanımız Sayın Ziya Selçuk’un liderliğinde ve Bakan Yardımcımız Sayın Mahmut Özer’in koordinasyonunda, Genel Müdürlüğümüz yöneticilerinin destekleriyle yeniden ‘eğitimin üreten yüzü’ olarak anılmaya başladı. Kısa bir süre içinde etkili bir şekilde yaşanan bu dönüşüm, Bursa’yı da derinden etkiledi ve şehrimizde mesleki eğitime gönül vermiş tüm paydaşlarımızda ciddi bir heyecan oluşturdu. Öğrencilerimizin üreterek öğrenmeleri, mesleki eğitim ruhunun yakalanması için büyük önem arz ediyor. Biz de Valimiz Sayın Yakup Canbolat’ın yönlendirmeleri ile şehrimizde bu ruhun yakalanması için öğretmen ve öğrencilerimizle birlikte, ‘üreterek öğrenme’ odağında yürüttüğümüz döner sermaye işlerinin gelişimi için şevkle çalışmaya başladık. Öğrencilerimiz üreterek öğreniyor, aynı zamanda okurken para kazanmaya başlamış oluyorlar.”
3 YILDA GELİR, 4 KATINA ÇIKTI
“Her geçen yıl daha da olgunlaşan bu çalışmaların meyvelerini almaya başladığımızı söyleyebilirim. Bursa'daki mesleki okullarımızda döner sermaye kapsamında yapılan üretimden elde edilen gelir, 2017'de 5,6 milyon lira iken 2020'de (Covid-19 salgınına rağmen) 19,8 milyon liraya yükseldi. Bu veriyi, yaşanan hızlı dönüşümü örneklendirmek için paylaştım. Bizim için aslolan; üretimin, geniş bir alana yayılması… Bu doğrultuda da etkili adımlar atmaya çalışıyoruz. 86 meslek lisemizden 49’unda döner sermaye işletmesi kurulmuş durumda. Her okulumuzdan bu çerçevede bir başlangıç yapmalarını, üretimsiz bir dönem geçirmemelerini istiyoruz. Yeni dönemde döner sermaye çalışmalarının; muhasebe ve finansman, büro yönetimi gibi alanlarda da işler hale getirilmesine yönelik planlamalar yapıyoruz.”
‘BİRLİKTE ÜRETİM İÇİN HAZIRIZ’
“Siz “İş dünyasından neler bekliyorsunuz?” demiştiniz, burası tam yeridir: Okullarımızda, atölyelerimizde ‘birlikte’ üretim yapalım istiyoruz. Atölye ve laboratuvarlarımız, Bakanlığımızın çok değerli destekleriyle küçük fabrikalara dönüşüyor. Sektörel ihtiyaçlara karşılık verecek bu yapının; özellikle yatırım maliyetlerinin çok yüksek olduğu mesleki eğitim alanındaki kamu kaynaklarının, amacına uygun kullanımı, mümkünse 7/24 çalışacak sistemler hâline dönüştürülmesi, bizler için yasal görev tanımı altındaki bir yükümlülükten öte vicdani bir sorumluluğu da barındırıyor. Biz okullarımızda öğrencilerimizden oluşan mevcut işgücü kaynağının, iş birlikleriyle hayata geçirilecek üretim çalışmalarıyla daha da nitelikli hale geleceğine inanıyorum. Sürdürülebilir kalkınma yolunda ‘birlikte’ üretim için biz, hazırız.”