Başkent: Riyad
GSYİH: 1.083.749.000 $
Kişi Başı GSYİH: 30.099
Büyüme Oranı: % 2,9
Nüfus: 36.006.000
Yüzölçümü: 2.149.690 km²

Suudi Arabistan, Arap yarımadasında yer almaktadır. Güney ve güneydoğusunda Yemen, Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin bulunması sebebiyle Hint okyanusu ve Umman Körfeziyle deniz sınırları bulunmamaktadır. Ülkenin doğusunda Katar yer almaktadır. Batıda Kızıldeniz ve doğuda Basra Körfezi’ne deniz kıyısı vardır. Suudi Arabistan; kuzeyinde Kuveyt, Irak ve Ürdün ile kara sınırına sahiptir.

Doğal Kaynaklar
Suudi Arabistan petrol ve doğalgaz zengini ülkedir. Venezuela’dan sonra dünyanın ikinci büyük petrol rezervine (267 milyar varil) sahiptir. (https://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs/330.htm) Ülkenin kanıtlanmış doğal gaz rezervlerinde artış görülmektedir. Ülkede 8,4 trilyon m³ doğal gaz rezervi olduğu tahmin edilmektedir. Bu miktar tüm dünya toplam gaz rezervinin %4,2’sini teşkil etmekle birlikte, İran ve Katar’daki rezervlerden daha düşüktür. Suudi Arabistan’da altın gümüş, bakır çinko, boksit, manyezit ve fosfat yatakları da bulunmaktadır. İklim her mevsim sıcak ve kurak olduğundan, hurma dışında sulama yapılmaksızın üretilebilecek bir meyve ya da sebze yetişmemektedir. Su kıtlığı, ülkede sanayileşmeyi de zorlaştıran bir unsur olarak görülmektedir.

Temel Ekonomik Göstergeler
2025 yılı için tahmin edilen 1 trilyon dolar GSYİH ile 196 ülke arasında dünyanın 19. büyük ekonomisi olması ve kişi başı milli geliri ile 43. sırada yer alması beklenilmektedir. (IMF) Kamu gelirlerinin %85-90’ı, ihracat gelirlerinin ise %90’ı petrol sektöründen elde edilmektedir. Petrol gelirleri ve ucuz enerji, diğer sanayilerin (demir çelik ürünleri, inşaat malzemeleri, gıda işleme, mühendislik, kimyasallar ve metal üretimi gibi) gelişmesine de yardımcı olmaktadır.

Suudi Arabistan hükümetinin ekonomiyle ilgili öncelikli hedefi, tabii kaynaklara ve yabancı emeğe bağımlılığı azaltarak geleceğe daha fazla güvenle bakabilmektir. Bunun için yerli sanayinin gelişmesi teşvik edilirken, yabancı işçi çalıştırılması üzerine sınırlamalar getirilmiştir. Petrol dışındaki sektörler, ekonominin çeşitlendirilmesine yönelik çalışmalarla birlikte giderek önem kazanmaya başlamıştır. Petrol dışındaki sektörlerde özel sektörün 2/3 oranında ağırlığı vardır. Özel sektör ithalat, toptancılık ve perakendecilik, finans, inşaat, ziraat, madencilik ve hizmet sektöründe yoğunlaşmıştır. Konut piyasası ve inşaat malzemeleri gibi arzın kıt olduğu alanlarda yaşanan talep artışı nedeniyle enflasyon üzerinde oluşan bu baskı, gıda fiyatlarındaki artışın ve Suudi Arabistan riyalinin endekslendiği ABD dolarının diğer önemli kurlar karşısındaki zayıflığının etkisiyle daha da artmıştır. Petrol ürünleri, temel gıda maddeleri ve ilaç gibi üretim alanlarında ise fiyat kontrolleri ve sübvansiyonlar devam etmektedir. Ülkenin idari ve finansal merkezi olan Riyad’da petrole dayalı sanayi gelişmiştir.

Bütçede yatırım harcamalarının da artırılması hedeflenmektedir. Kamu yatırımlarının artırılarak ekonomik çeşitliliğin sağlanması ve yabancı yatırımcıların ülkeye çekilmesi, yüksek yaşam standartlarının korunması açısından önem verilen bir husustur. Özel yatırımların çeşitli yollarla teşvik edilmesi ile ilgili çalışmalar yürütülmektedir.

Ülkenin 2023 yılı GSYİH'sı içinde sanayi (inşaat dahil) sektörünün payı %47 olup, sadece imalat sektörünün payı %15’dir. Tarım sektörünün payı ise %2,7’dir. (Dünya Bankası-2025)

Dış Ticaret
Suudi Arabistan’ın 2024 yılı ihracatı yaklaşık 305 milyar dolar olmuştur. Aynı yıl ülkenin ihracatında başlıca ürün grupları: mineral yakıtlar, yağlar; plastikler ve mamulleri; organik kimyasallar; elektrikli makina ve cihazlar; gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar; gübreler; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; mücevherci eşyası; alüminyum ve alüminyumdan eşya ile inorganik kimyasallar olmuştur.

Ülkenin 2024 yılı ithalatı yaklaşık 232 milyar dolar olmuştur. Aynı yıl Suudi Arabistan’ın ithalatında başlıca ürün grupları ise: makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; motorlu kara taşıtları; elektrikli makina ve cihazlar; mineral yakıtlar, yağlar; mücevherci eşyası; eczacılık ürünleri; demir veya çelikten eşya; demir ve çelik; optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar ile plastikler ve mamulleri olarak kaydedilmiştir.

Sektörlerin Analizi
Suudi Arabistan coğrafi olarak özellikle tarım yapmaya çok uygun bir ülke olmadığı için tarım ve hayvancılık üretimi de oldukça kısıtlıdır. Su kıtlığı ve tuz oranı yüksek topraklar verimli üretimi yapmayı zorlaştırmaktadır. Yıllar itibariyle sektörün ülke GSYH’sinden aldığı pay %2 ila %2,5 aralığında seyretmektedir. 2023 GSYH verilerine göre bu oran %2,7 ile sınırlı kalmıştır. Ülkede sürdürülebilir tarım konusu öne çıkmış, bu çerçevede, bir dönem tarıma özel destekler verilerek tarımsal ürün kapasitesi artırılmaya çalışılmıştır ancak özellikle tatlı su kaynaklarının yetersiz olması bu desteklerin susuz tarım gibi daha yenilikçi arayışlara kaydırılmasına sebep olmaktadır. Öte yandan, Suudi girişimcilerin tarıma uygun başka ülkelerde yatırım yaparak, oralardan elde ettikleri ürünleri ülkeye getirmeleri de devletin üzerinde durduğu bir yöntemdir.

Ülkenin en önemli tarım ve hayvancılık ürünleri arasında, hurma, süt ürünleri, yumurta, tavuk ve kültür balıkçılığı ürünleri sayılabilir. Diğer taraftan, incir, üzüm, karnabahar, brokoli, salatalık, patlıcan, kabak ve lahana da üretilen ürünler arasında yer almaktadır. En önemli tarımsal ihraç ürünü ise hurma, süt ürünleri ve yumurta olup ihracatının önemli kısmı (hurma hariç) Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerine gerçekleşmektedir.

Yerel olarak temel bazı ürünleri dışında kalan ürünlerde Suudi Arabistan bölgenin en önemli pazarıdır. Suudi Arabistan İstatistik Kurumu verilerine göre 2023 yılında ülkenin tarım ürünleri ithalatı 28 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Bu ithalatın 9 milyar dolarlık kısmı paketli gıdalardan; 13 milyar dolarlık kısmı meyve, sebze, yağlı tohumlar, hububat ve bakliyattan ve 6 milyar dolarlık kısmı canlı hayvan ve hayvansal ürünlerden oluşmaktadır.

Beklendiği üzere ülkenin sanayisi hala ham petrol ile gaz ürünlerinin işlenmesine dayanmaktadır. Toplamda imalat sanayi GSYH’nin yaklaşık %14,8’ini oluştururken, ham petrolün rafinasyonu bu tutarın 6 puanlık kısmına karşılık gelmektedir. İmalatta öne çıkan sektörler incelendiğinde; metal dışı mineral ürünleri (beton, çimento vb.), kauçuk ve plastik ürün imalatı, metal ürünler, gıda ürünleri, kimyasal ürünler ön plana çıkarken, metal (alüminyum başta olmak üzere), mobilya, elektrik malzemeleri, makine ve kâğıt üretimi de imalatın önemli sektörleri arasında yer almaktadır.

Ancak, bu sektörlerdeki yerli üretimde çoğunlukla ithalata dayanmaktadır. Petrol, petrokimya, kimyasal ürünler, metal, metal dışı mineraller dışında kalan sektörlerde; iç talebi karşılamaya yönelik üretim yapan firmaların yoğunluğu bulunmaktadır. Ülke sanayi ürünlerinde de net ithalatçı konumundadır.

Öte yandan, ülkenin sanayi üretimi artırmaya dönük güçlü hedefleri bulunmaktadır. Kimyasal ürünler, makine ve ekipmanları, gıda ürünleri, kültür balıkçılığı, ilaç ve biyo-teknoloji ürünleri, tıbbi cihaz, otomotiv, havacılık, savunma sanayi, yenilebilir enerji sanayi, madencilik, enerji ve lojistik sektörleri öncelikli alanlar olarak belirlenmiştir. Bu alanlarda üretim kapasitesini artıracak yerli ve yabancı yatırımların artırılması için çok sayıda destek sağlanmaktadır. Bu çerçevede; hibe desteği, arazi ve bina temini, kamu ihalelerinde yerel girdi avantajı/zorunluluğu, gümrük vergisi muafiyeti, uzun dönemli düşük faizli finansman, teminat mektubu finansmanı, arsa ve tesis tahsisi ve istihdam desteği gibi teşvikler bulunmaktadır.

Ülke GSYH’sinde hizmetler sektörünün önemli bir ağırlığı bulunmaktadır. Ülkenin 2030 Vizyon programı çerçevesinde ekonomisini çeşitlendirmek adına öncelik verdiği sektörlerin başında hizmetler yer almaktadır. Ülkenin başta turizm ve finansal hizmetler bakımından bölgenin lideri olma hedefi bulunmaktadır. Hizmetler sektörünün GSYH içerisindeki ağırlığı da artmaya devam etmektedir. 2023 yılında toptan ve perakende satış, restoran ve konaklama hizmetleri sektörünün GSYH’ye katkısı %9,7 olmuştur. Ulaşım, iletişim ve depolama hizmetlerinin de toplam hasıladan aldığı pay büyümektedir. Sektörün 2023 yılında GSYH’ye katkısı %5 olarak hesaplanmıştır. Ülke inşaat sektörü açısından bölgesinin ve dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almaktadır. Sektörünün toplam 2023 yılında GSYH içindeki payı %5,2 olarak kayda geçmiştir. Hizmet sektörü altında bir diğer önemli başlık finans, sigorta, sektörü olup, bu sektörün toplam GSYH içindeki payı %11,5 olmuştur. 2030 Vizyonu kapsamında turizm sektörü ülkenin en fazla kaynak ayırdığı hizmet sektörüdür. Ülkenin 2030 yılına kadar 100 milyon turist hedefi bulunmaktadır. Bu rakam güncel durumda en fazla turistin ziyaret ettiği Fransa’nın senelik ziyaretçi sayısının da üzerindedir. Anılan hedef kapsamında ülkede konaklama hizmetleri alanında eğitim, eğlence, aracılık hizmetleri, yazılım gibi tüm alanlarda çok büyük bir açık bulunduğunun söylenmesi mümkündür. Din turizmi dışında kalan alanlarda turistik destinasyonlar oluşturulmak üzere değeri 500 milyar doları bulan mega projeler hayata geçirilmektedir.

Madencilik ülke ekonomisi açısından giderek artan bir öneme sahip olmaktadır. Ekonominin petrole olan bağımlılığının azaltılması temelinde hazırlanan 2030 Vizyonu ve Ulusal Kalkınma Programı gibi planların en önemli sektörlerinden birisi madenciliktir. Henüz petrol dışı madencilik sektörünün GSYH içindeki ağırlığı %0,5 civarındadır. Ülkede ticari değeri olan 15 farklı mineralin varlığı bilinmektedir (fosfat, boksit, manyezit, kaolin, titanyumdioksit, altın, çinko vb.).

Enerji sektörü ülkenin GSYH içinden en fazla pay alan sektörüdür. Petrol ve doğalgaz çıkarma faaliyetleri %25,4, petrol rafineri faaliyetleri %6, elektrik, gaz ve su %1,2 civarında bir ağırlığa sahiptir. Suudi Arabistan doğal gaz (elektrik üretiminin yarısı) geri kalan bölümün çok önemli bir kısma ise petrol ve türevlerinden elde edilmektedir. Bu çerçevede ülkenin enerji üretimi %99 yakın fosil yakıtlara dayalıdır. Hali hazırda %0,5’in altında olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerjinin %30 seviyesinin üzerine çıkartılması hedeflenmektedir. Yenilenebilir enerji alanında, güneş, rüzgâr ve nükleer enerji ön plana çıkan türlerdir.

Doğrudan Yabancı Yatırımcılar
Suudi Arabistan, 2023 yılında 12 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 30. sıradadır.

Türkiye'nin 2024 yılında yurt dışına gerçekleştirdiği yaklaşık 7 milyar dolar değerindeki toplam yurtdışı doğrudan yatırımında, Suudi Arabistan 18 milyon dolar ile 34. sıradadır. (TCMB-2025)

2024 yılında yurt dışından Türkiye'ye gelen yaklaşık 7 milyar dolar değerindeki toplam doğrudan yatırımda, Suudi Arabistan 2 milyon dolar ile 46. sıradadır. (TCMB-2025)

Türkiye-Suudi Arabistan Ticareti
2024 yılında Türkiye’nin Suudi Arabistan’a ithalatı yaklaşık 4 milyar dolar olmuştur. Aynı yıl Türkiye’nin ülkeye ihracatında başlıca ürün grupları: bakır ve bakırdan eşya; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; motorlu kara taşıtları; elektrikli makina ve cihazlar; halılar ve yer kaplamaları; demir veya çelikten eşya; örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı; örme giyim eşyası ve aksesuarı; mobilyalar, aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar ile taş, alçı, çimento, amyant, mika vb. maddelerden eşya olmuştur.

Aynı yıl, Türkiye’nin ülkeye ithalatı yaklaşık 3 milyar dolar olmuştur. 2024 yılında Türkiye’nin Suudi Arabistan’dan ithalatında başlıca ürün grupları ise: plastikler ve mamulleri; organik kimyasallar; mineral yakıtlar, yağlar; demir ve çelik; kauçuk ve kauçuktan eşya; kurşun ve kurşundan eşya; muhtelif kimyasal maddeler; alüminyum ve alüminyumdan eşya; gübreler ile meyveler ve sert kabuklu meyveler olarak kaydedilmiştir.

2024 yılında;

  • Türkiye’den Suudi Arabistan’a yapılan ihracat bir önceki yıla göre %52 oranında artmıştır. Suudi Arabistan Türkiye’den en çok ihracat yapılan 17. ülke olmuştur.
  • İthalat yapılan ülkeler listesinde ise 23. sırada yer almıştır.
  • Son iki yıldır ikili ticaret Türkiye lehine fazla vermektedir.

İş Kültürü
İş Kültürü Suudi Arabistan’da dinin politika, sosyal davranışlar ve iş dünyası üzerinde önemli bir yeri vardır. Suudiler İslami değerlerle uyuşan bilgilere ve davranışlara daha fazla değer vermektedir. Ülkede iş yapabilmek batıya göre biraz daha zor ve yavaş gerçekleşmekte olup, iş görüşmeleri sırasında sabırlı olmak gerekmektedir. Toplantılar telefon konuşmaları ile sık sık kesilebilir. Tartışma esnasında genellikle kişisel argümanlar kullanılmaktadır. Israr, karşı tarafı ikna etmek için sık sık kullanılan bir yöntemdir. Suudilerle olan iş ilişkilerinde saygılı ve içten davranışlar beklenmektedir. Büyüklere saygı göstermek önemlidir. Selamlaşma için bazı temel Arapça sözcüklerin öğrenilmesinde fayda vardır. Kartvizitlerinizin bir tarafının İngilizce, diğer tarafının da Arapça olarak hazırlanması sık rastlanan bir durumdur. Tanıtım materyallerinin Arapça olması bir avantaj sağlayacaktır. Suudi iş insanları ülkede gerçekleşecek olan önemli aktivitelere iş yaptıkları kişileri davet etmek isterler. Suudi iş adamları yabancılarla ilgilenirler ve yapacakları hataların affedilmesini beklerler.