Başkent: Tiflis
GSYİH: 35.353.000
Kişi Başı GSYİH: 9.571
Büyüme Oranı: %5,98
Nüfus: 3.694.000
Yüzölçümü: 69.700 km²
Gürcistan, 40’ ve 47’ doğu boylamları ile 41’ ve 44’ kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Ülkenin 69.700 km² olan yüzölçümünün yaklaşık %80’i dağlıktır. Ülkenin kuzeyinde Rusya Federasyonu, güneyinde Ermenistan, güneydoğusunda Azerbaycan, güneybatı ve batısında Türkiye yer almaktadır. Kara sınırlarının uzunluğu yaklaşık 2.000 km’dir. Batı ve kuzeybatısında 310 km uzunluğunda Karadeniz kıyıları yer almaktadır.
Doğal Kaynaklar
Ülke topraklarının %11’i tarıma elverişli arazilerden, %25’i ise meralardan oluşmaktadır. Ülkenin %34’ü ise ormanlık arazidir. Gürcistan, dünyadaki en zengin manganez yataklarından birine sahiptir. Toplam rezervlerin 222 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. Ancak yine de talebin azalması ve enerji maliyetlerindeki yüksek artışlar gibi sorunlarla yüz yüzedir. Gürcistan ayrıca bakır ve demir cevherlerine, obsidyen, arsenik ve akik taşı gibi minerallere de sahiptir. Ülkede yaklaşık 300 milyon ton kömür rezervi bulunmakla birlikte, Gürcistan kömürü yeterli kalitede değildir. Gürcistan enerji kaynakları açısından yetersiz olduğundan bu açığını ithalatla gidermeye çalışmaktadır. Gürcistan’ın doğusunda bazı petrol yatakları bulunmaktadır. Bilinen petrol rezervi 35 milyon varil civarındadır. Petrol ihtiyacının bir kısmı İran’dan ithal edilerek karşılanmaktadır. Ayrıca doğal gazın da yeterli miktarlarda olmayışı Gürcistan’ı, Rusya ve Türkmenistan’dan ithalata bağımlı kılmaktadır. Gürcistan, önemli maden suyu kaynaklarına sahiptir. En bilinen kaynaklar ülkenin ortasındaki Borjomi’de bulunmaktadır. Dünyanın sayılı su kaynaklarına sahip olan Gürcistan kaynaklarının yalnızca yaklaşık % 10’unu kullanmaktadır. Gelecekte ülkede bu alanda çok önemli iş fırsatları doğması beklenmektedir.
Temel Ekonomik Göstergeler
Gürcistan üst orta gelir grubuna dahil bir ülkedir. 1991 yılında Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını ilan etmesinin ardından pazar odaklı ekonomi modeline dönüşüm gerçekleştirmiştir. Ülkede hizmet ihracatına, özellikle turizme bağımlı bir ekonomik yapı meydana gelmiştir.
2025 yılında cari fiyatlara göre, 35,4 milyar dolar olacağı tahmin edilen GSYİH’nın 2026 yılında 36,8 milyar dolar olması beklenmektedir. Gürcistan, 2025 yılı itibarı ile 196 ülke arasında dünyanın 105. büyük ekonomisidir.
Gürcistan ekonomisi küresel Covid-19 salgını nedeniyle 2020 yılında %6,8 oranında daralmıştır. Söz konusu daralma salgın nedeni ile çöken turizm sektöründen kaynaklanmıştır. 2021 yılında ekonomide toparlanma olmuş, GSYİH baz etkisi ile %11 büyümüştür. Ekonomi 2021 ve 2022 yıllarında istisnai bir yüksek büyüme performansı göstermiştir. GSYİH, 2023 yılında sabit fiyatlara göre %7,8 artmıştır.
Yüksek turizm gelirleri ve yurtdışı döviz transferleri sayesinde orta vadede de güçlü büyüme beklenmekte ve büyüme performansının bölgedeki en yüksek büyüme oranlarından olacağı tahmin edilmektedir. 2024 yılında %9,4 olan GSYİH artış hızının, 2025 yılında %6 olacağı tahmin edilmektedir. Güçlü özel tüketim 2025 yılında büyümeyi desteklemektedir.
Gürcistan, 2025 yılında cari fiyatlara göre 9.571 dolarlık kişi başına düşen milli gelir ile dünyada 87. sırada yer almaktadır.
Dış Ticaret
Gürcistan’ın 2024 yılı dış ticaret hacmi 13 milyar dolardır. Ülke, 2024 yılında dünyaya 3,2 milyar dolar ihracat (%5,4 artış) gerçekleştirmiştir. Aynı yıl, Gürcistan’ın ihracatında başlıca ürün grupları: meşrubat, alkollü içkiler ve sirke; demir ve çelik; metal cevherleri, cüruf ve kül; meyveler ve sert kabuklu meyveler; gübreler; örme giyim eşyası ve aksesuarı; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; mücevherci eşyası; canlı hayvanlar ile mineral yakıtlar, yağlar olmuştur.
Ülkenin dünyadan 2024 yılı ithalatı ise 13 milyar dolar (%19 artış) olmuştur. Aynı yıl ülkenin ithalatında başlıca ürün grupları: Mineral yakıtlar, yağlar; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; demir ve çelik; elektrikli makina ve cihazlar; eczacılık ürünleri; sanat eserleri, antikalar; plastikler ve mamulleri; demir veya çelikten eşya; uçucu yağlar ve kozmetikler ile mobilyalar, aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar olarak kaydedilmiştir.
Ülkenin 9,9 milyar dolarlık dış ticaret açığı bulunmaktadır. Gürcistan dünya ihracatında 133., dünya ithalatında 102. sıradadır.
Sektörlerin Analizi
Ülkede tarım ve hayvancılık sektörü yeterince gelişmiş değildir. Ancak son yıllarda tarımsal altyapı ve makinaların kullanımı gelişmektedir. Gürcistan dış ticaretinde üzüm şarabı ve gazlı içecekler öne çıkmakta, ihracatta ilk kalemler arasında sanayi ürünlerine yakın oranda üzüm şarabı yer almaktadır. Gürcistan Tarım ve Çevre Bakanlığı’na bağlı kurumlar tarım sektörü yatırımcılarına yardım ve teşviklerde bulunmaktadır. Bu teşvikler yatırımcılara %50’ye varan malzeme, hammadde desteği ve “düşük oranlı kredi” yoluyla banka kredileri sunmaktadır. Bu destek kapsamında 5 yıl süre ile faizin belirli kısmını devlet karşılamaktadır. Ayrıca yukarıda bahse konu kredi ve yardımlarla ülkede faaliyet gösteren Türk vatandaşları da dahil olmak üzere bir çok firma bulunmaktadır. Bu firmalar tarım, tarımsal ekipman, sulama sistemleri, fidancılık ve zeytincilik sektörlerinde faaliyet göstermektedir.
Gürcistan sanayi üretiminde yeterli kalkınmayı sağlayamamış durumdadır. Eski Sovyet yapıları olan demir çelik fabrikası, gübre fabrikası, eski çimento fabrikası, şarap, maden suyu üretim tesisi ve Alman sermayeli çimento fabrikası gibi sayılı tesisler dışında yeni ve büyük çaplı sanayi tesisi sayısı azdır. Ülkede 1990’lı yıllardan sonra kurulan bir kaç konserve, tütün, ayçiçek yağı, et-süt ürünleri üretimi, ahşap ve mobilya ve inşaat demiri üretimi ile kablo, tekstil, zeytinyağı üretim tesisi, alkollü/alkolsüz içecek fabrikası ve cam şişe üretim fabrikası bulunmaktadır. Ülkenin sanayi yatırımlarını teşvik etmek üzere, tarımda olduğu gibi destek programları bulunmaktadır.
Ülkede hizmet sektörleri arasında en gelişmiş olanı yaz, doğa, eğlence turizmi ve otelciliktir. Ülkede otelcilik faaliyetleri desteklenmekte ve öncelikli alanlar arasında yer almaktadır. Tiflis merkezinin dışındaki oteller genellikle Batum, Gudauri, Borjomi ve Bakuriani bölgelerinde bulunmaktadır. Ayrıca yeni Kutaisi Havalimanının faaliyete geçmesiyle Kutaisi de önemli merkezler arasına girmiştir. Gudauri, Borjomi ve Bakuriani kış turizmi ve kayak alanında popüler bölgelerdir. Ülkede Tiflis ve Batum merkez olmak üzere özellikle turizmin yoğunlaşmaya başladığı ilkbahar aylarıyla birlikte otel doluluk oranları artmakta olup, ülkeye gelirken otel rezervasyonlarının önceden yapılması tavsiye edilmektedir.
Ülkede sağlık sektörünün henüz tam olarak oturmadığı, ülkede devlet hastanelerinin bulunmadığı, ayrıca devlet sağlık sisteminin de tam olarak faaliyet göstermemekte olduğu ve bundan dolayı hastaların yurt dışına tedavi olmak için gitmekte oldukları görülmektedir. Acil durumlar dışında devlet, muayene ve tedavi masraflarını karşılamamakta, sağlık sigortası ise yaygın bulunmadığından hastalar kendi imkanları veya belediyeler gibi çeşitli kuruluşların yardımlarıyla tedavi olmaktadır. Tedavi için gidilen ülkeler arasında Türkiye de yer almaktadır.
Doğal kaynakları zengin olan Gürcistan’ın topraklarında çeşitli maden yatakları bulunmaktadır. Ülkenin merkezinde mineral su kaynakları, kuzeybatısında kömür ve silikomanganez, doğusunda granit ve çeşitli taşlar, güneydoğusunda ise altın, kömür ve torf yatakları bulunmaktadır. Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra ülkede madencilik sektörü de dağılmış durumdadır. Ülkede bulunan minarel sular, silikomanganez, kömür ve altın madenleri dışındaki kaynaklar kullanılmamaktadır. Ayrıca, ülkede bakır ve aluminyum madeni çıkartılmamakla birlikte hurdadan bu madenleri işleyen küçük ve orta çaplı tesisler bulunmaktadır. Madencilik sektörünün ülke ihracatına önemli katkısı bulunmaktadır. Başta gelen ihraç ürünleri arasında bakır cevherleri ve konsantreleri, ferro-siliko-manganez ve amonyum nitrat gelmektedir. Bakır cevherleri ve konsantreleri aynı zamanda ülke ithalatında en büyük paya sahip ürünler arasındadır.
Gürcistan doğal zenginlikleri ve su kaynakları bol olan bir ülkedir. Bu kaynakların ülkede tam kullanılmaya çalışılması ülkeye yatırımcı teşvikini de beraberinde getirmektedir. Bu amaçla Gürcistan Enerji Bakanlığı ülkeye yatırımların teşvik edilmesi amacıyla çeşitli faaliyetlerde bulunmaktadır. 2004 yılından bu yana ülkede yürütülen reformlar kapsamında aralarında Türkiye de olmak üzere yabancı yatırımcılar tarafından küçük, büyük ve orta çaplı enerji yatırımları gerçekleştirilmiş ve devam etmektedir. Ülkede enerji yatırımları sadece barajlar ve HES’lerle sınırlı değil, ayrıca rüzgar ve termik santral projeleri de mevcuttur.
Doğrudan Yabancı Yatırımcı Görünümü
UNCTAD verilerine göre Gürcistan, 2023 yılında 1,6 milyar dolar doğrudan yabancı yatırım akışı ile DYY çeken ülkeler arasında 82. sıradadır. Gürcistan, 2023 yılı itibarı ile 24,4 milyar dolarlık toplam doğrudan yabancı yatırım stoku ile dünyada 93. sıradadır. Gürcistan’ın 2023 yılı itibarı ile ülke dışına çıkan doğrudan yatırımları 53 milyon dolar olup, ülke dışındaki doğrudan yatırım stoku 3,6 milyar dolardır.
Türkiye-Gürcistan Ticareti
2024 yılında Türkiye’nin Gürcistan’a ihracatı 2023 yılına göre %4,3 artarak 2,7 milyar dolar olmuştur. Türkiye’nin ülkeye ihracatında başlıca ürün grupları: makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; demir veya çelikten eşya; plastikler ve mamulleri; elektrikli makina ve cihazlar; eczacılık ürünleri; motorlu kara taşıtları; alüminyum ve alüminyumdan eşya; mobilyalar, aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar; kağıt ve karton ve bunlardan eşya ile Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü olmuştur.
2024 yılında Türkiye’nin ülkeye ithalatı 2023 yılına göre %22,9 azalarak 616 milyon dolar olmuştur. Türkiye’nin Gürcistan’dan ithalatında başlıca ürün grupları: mineral yakıtlar, yağlar; demir ve çelik; örme giyim eşyası ve aksesuarı; hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar; gıda sanayii kalıntıları, hayvan yemleri; alüminyum ve alüminyumdan eşya; örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı ile bakır ve bakırdan eşya olarak kaydedilmiştir.
2024 yılında Gürcistan ile ticarette Türkiye’nin 2,1 milyar dolar dış ticaret fazlası verdiği gözlenmektedir. 2024 yılında ülkenin Türkiye’nin toplam ihracatındaki payı % 1 olup 26. sıradadır. 2024 yılında ülkenin Türkiye’nin toplam ithalatındaki payı ise %0,18 olup 58. sıradadır.
Yatırım İlişkileri
TCMB verilerine göre Türkiye'nin 2024 yılında yurtdışına gerçekleştirdiği 7 milyar dolar değerindeki toplam yurtdışı doğrudan yatırımında Gürcistan, 20 milyon dolar ile 31. sıradadır.