Asya'nın İncisi Malezya, Çok Taraflı İş Birliğini Seçti

Malezya Güneydoğu Asya’da yer almakta olup, kuzeyinde Tayland, Güney Çin Denizi ve Brunei, doğusunda Selebes Denizi, güneyinde Endonezya ve Singapur, batısında Malakka Boğazı ile çevrilidir. Brunei ile 381 km, Endonezya ile 1782 km ve Tayland ile 506 km sınıra sahip olan Malezya’nın toplam 2669 km kara sınırı vardır. Toplam deniz kıyı şeridi de 4675 km uzunluğundadır. Anakarada yer alan Malezya yarımadası ve Borneo adasında yer alan Sabah ve Sarawak eyaletlerinden oluşan Malezya’da tropikal iklim hakimdir.

SİYASİ VE İDARİ YAPI

Malezya, 13 eyalet ve 3 federal bölgeden oluşmaktadır. Eyaletlerin on biri Malezya yarımadasında ve ikisi Borneo Adası’nda yer almaktadır. Federal bölgeler, Kuala Lumpur, Putra Jaya ve Labuan’dır. Malezya, meşruti monarşi altında parlamenter demokratik sistem ile yönetilmektedir. Federal bir devlet olduğu için her eyaletin kendine ait yasama meclisi ile “chief minister”in başkanlığında bir hükümeti bulunmaktadır. Ayrıca 9 eyalette de sultan yer almaktadır. Penang, Melaka, Sabah ve Sarawak eyaletlerinde ise Vali idarenin başıdır.

Hükümetin sembolik olarak başı “Yang di-Pertuan Agong” denilen kraldır. Kralın yetkileri semboliktir. Dokuz eyalette bulunan sultanların kendi aralarından seçtikleri sultan, 5 yıl süreyle Malezya Kralı olmaktadır. Yürütme, Başbakanın başkanlığındaki kabinenin elindedir. Başbakan, parlamentoda çoğunluğa sahip partiye göre, Kral tarafından atanır.

NÜFUS VE İSTİHDAM

Malezya’nın 2021 yılı tahmini nüfusu 33,4 milyondur. 2021 tahmini verilerine göre nüfusun %77,7’lik bölümü şehirlerde yaşamaktadır. 2021 tahmini verilerine göre; nüfusun 8,2 milyonu başkent Kuala Lumpur’da yaşamaktadır.

Malaylar, Sabah ve Sarawak eyaletlerinde yaşayan yerli halkın oluşturduğu ve Malezya’nın gerçek sahipleri olarak nitelenen Bumiputera nüfusun %62’sini oluştururken, Çinliler %20,6’sını ve Hindular da %6,2’sini, diğer etnik gruplar ise %10,3’ünü oluşturmaktadır.

Ayrıca, CIA World Factbook tahminlerine göre Müslümanlar nüfusun %61,3’ünü, Budistler %19,8’ini, Hristiyanlar %9,2’sini, Diğerleri de %0,8’ini oluşturmaktadır.

Ülkedeki işsizlik oranı tahmini 2021 yılı için 4,7dir.

DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRE

Malezya doğal kaynaklar açısından zengin bir ülkedir. Dünyanın en büyük kalay üreticileri arasında yer almakla birlikte kaliteli kalay rezervleri tükenme noktasına gelmiştir. Kalan rezervler büyük miktarda olmasına rağmen düşük kalitelidir ve maden çıkarma maliyetlerini karşılayamamaktadır. Ülkede ayrıca boksit, bakır, altın, gümüş ve demir cevheri çıkarılmaktadır. Doğal enerji kaynakları; petrol, doğal gaz (LNG-Likid doğal gaz olarak pazara sunulmaktadır) ve kömürdür. Ülke petrol ihtiyacının %80’inden fazlasını kendisi karşılayabilmektedir. Ülkede çıkan petrol kaliteli olduğu için ihracat yapılmakta ve ülke içi ihtiyacı ithalat ile karşılanmaktadır. Petrol üretimi sabit bir oranda sürmesine rağmen doğal gaz üretiminde son yıllarda önemli bir artış meydana gelmiştir. Malezya, Katar’dan sonra dünyanın ikinci büyük LNG ihracatçısıdır.

TEMEL EKONOMiK GÖSTERGELER

2019-2023 döneminde özel tüketim harcamalarının Malezya’nın büyümesinde en önemli kalem olmaya devam edeceği, tüketim vergilerinin az olması, 2022 yılına kadar asgari ücretin sürekli artması ve düşük faiz ortamı nedeniyle hane halkı alım gücünün istikrarlı bir şekilde kalacağı tahmin edilmektedir. 

ÜLKENİN DIŞ TİCARETİ

2020 yılında ülkenin ihracatı 234 milyar dolar (önceki yıla kıyasla %1,6 azalış), ithalatı 190 milyar dolar (önceki yıla kıyasla %7,3 azalış) olmuştur. Dış ticaretinde 2020 yılında 44 milyar dolar fazla vermiştir.

Malezya’nın ihracatında elektrikli ve elektronik eşyalar önemli bir yer tutmaktadır. Ham petrol ve doğal gaz (LNGLikid doğal gaz olarak satılmaktadır), makineler, mekanik cihazlar/aletler ile geleneksel ihraç ürünleri olan palm yağı, plastik mamuller, kauçuk ve demir çelik izlemektedir.

Malezya’nın dış ticaretinde en önemli ülkeler Çin, Singapur, ABD, Hong Kong ve Japonya’dır. Bu ülkelerin dışında Malezya’nın ticaret ortakları arasında; Avrupa Birliği üyeleri ve ASEAN üyeleri ile diğer Asya Pasifik Ülkeleri vardır.

Ülkenin dünyadan ithalatında en önemli ürün grupları sırasıyla elektrikli makine ve cihazlar, mineral yakıtlar, yağlar makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, demir ve çelik, motorlu kara taşıtları, optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar ile mücevherci eşyasıdır.

BAŞLICA ÜLKELER İTİBARI ILE DIŞ TİCARET

2020 yılında ihracatı 234 milyar dolar (önceki yıla kıyasla %1,6 azalış) olan ülkenin ihracat yaptığı başlıca ülkeler Çin, Singapur, ABD, Hong Kong, Japonya ve Tayland olup, ülkenin ihracatında Türkiye %0,8 pay ile 19. sıradadır.

İTHALAT

2020 yılında ithalatı 190 milyar dolar (% 7,3 azalan) olan ülkenin ithalat yaptığı başlıca ülkeler Çin, Singapur, ABD, Japonya, Tayvan, G. Kore ve Endonezya’dır. Ülkenin ithalatında 0,3 pay alan Türkiye 0,5 milyar dolarlık ihracatı ile 34. sıradadır.

DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN GÖRÜNÜMÜ

Malezya, 2020 yılında 3 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 48. sıradadır.

2018-2020 döneminde toplam doğrudan yabancı yatırım miktarı 30 milyar dolar olan Malezya, 2020 yılında 174 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoku ile dünyada 39. sıradadır.

Malezya diğer Uzakdoğu ülkeleri gibi ihracata dayalı sanayileşme prensibini benimsemiş olmasına rağmen onlardan farklı olarak yabancı yatırım çekmeye daha çok önem vermiştir. Yabancı yatırım çekmek için yabancı yatırımın önündeki engelleri en düşük düzeye indirmişlerdir. Yatırımların iznini MIDA-Malaysian Industrial Development Authority (Malezya Sanayi Geliştirme İdaresi) vermektedir. Yatırım kolaylıkları ile ilgili detaylı bilgilere https://incentives.mida.gov.my adresinden ulaşılabilmektedir.

TÜRKİYE - MALEZYA İLİŞKİLERİ

Türkiye ile Malezya arasındaki diplomatik ilişkiler 1964 yılında tesis edilmiştir. İki ülke arasındaki olumlu ilişkiler Stratejik Ortaklık, boyutuna ulaşmıştır. Türkiye ve Malezya, başta BM, İslam İşbirliği Teşkilatı ve D-8 olmak üzere, çok taraflı platformlarda işbirliği içindedir. 17 Nisan 2014 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 1 Ağustos 2015’te tarihinde yürürlüğe giren ikili Serbest Ticaret Anlaşması (STA), Türkiye ile ASEAN üyesi bir devlet arasında yürürlüğe giren ilk STA olma özelliği taşımaktadır. 2020 yılında Türkiye’nin Malezya’ya ihracatı 381 milyon dolar, ithalatı ise yaklaşık 2 milyar dolar olmuştur. 

MALEZYA’DAN İTHALAT YAPAN FİRMALARIN SORUNLARI ÇÖZÜLÜYOR

Türkiye ve Malezya arasındaki mesafe uzak olsa da dostluk ve karşılıklı güven temelinde tesis edilen ikili ilişkiler son 50 yılda stratejik ortaklık seviyesine ulaştı. İki ülke arasında 2015 yılında yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması ise Malezya’dan ithalat yapan firmalara tarife satırlarının yüzde 70’ine karşılık olarak gümrük vergilerini sıfırlama avantajı sağladı. Ancak Malezya’dan ürün temin eden firmalar, ana limanlardan yola çıkan gemilerin taşıma sırasında farklı ülkelerden aktarmalarda bulunmaları nedeniyle ağır yaptırımlarla karşı karşıya kaldı.

GÜMRÜK YETKİLİLERİNİN ÇABASI

Ticaret Bakanlığı müfettişleri, Malezya’dan ürün temin eden firmalardan “Transit Ülkesi Geçişini Kapsayan Tek Bir Sevk Evrakı” veya “Manipüle Edilmemiş Eşya Belgesi” isterken, bu belgelerin temin edilememesi durumunda ise ikame edici diğer belgeleri talep etmeye başladı. Bu belgeleri tamamlayamayan firmalara ise ‘doğrudan ticareti bozdukları’ gerekçesiyle cezalar kesilmeye başlandı. Bu süreçte özellikle Uludağ Gümrük ve Dış Ticaret Müdürlüğü ile Gemlik Gümrük Müdürlüğü yetkililerinin yaşanan sorunun çözümü noktasında büyük çaba sarf ettikleri ancak uygulanan yönetmelik nedeniyle ticaretin sekteye uğradığı öğrenildi. Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından gümrük müdürlüklerine gönderilen yazıda da ‘Uluslararası Anlaşma Kodu MY (Malezya) seçilerek vergi avantajı sağlanan ancak doğrudan nakliyat kuralına uymayan ithalat işlemlerinin incelenmesi sonucunda ilgili yönetmelik kapsamında işlem yapıldığı’ ifadelerine yer verildi.

FİRMALARDAN İTİRAZ

Birçok firma ‘doğrudan nakliyat kuralı’nı ihlal edecek bir durumun olmadığını ifade eden yazılarla Ticaret Bakanlığı’na başvuruda bulundu. İtiraz dilekçelerinde, Malezya limanlarından çıkan bir geminin Singapur veya destinasyonda ana hatlar tarafından belirlenmiş aktarma limanına uğramadan Türkiye’ye ulaşmasının mümkün olmadığı ve serbest ticaret kuralları doğrultusunda ticaret yapıldığı ifadeleri yer aldı. 

TİCARET BAKANI MEHMET MUŞ’TAN SÖZ

Yaşanan sorunları Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile paylaşan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, konuyu Oda’nın Mayıs Ayı Meclis Toplantısı’nda da gündeme getirdi. Başkan Burkay, “Malezya ile ticarette taşıma sırasında başka ülkelerden yapılan aktarmalarda firmalarımıza doğrudan ticareti bozdukları gerekçesi ile geçmişe dönük gümrük vergisi uygulanıyor. Ek olarak da cezalar kesiliyor. Gelen gemilerin farklı limanlara uğramasından kaynaklanan fakat STA hükümlerine aykırı olan bu uygulama birçok ithalatçı firmamızı ciddi sıkıntıya soktu. Hem mahkeme süreçleri başladı, hem de gümrükte ciddi cezalar yazılmaya başlandı. Sadece Bursa’da bu konuda 6 bin dosya açıldı. Sayın Bakanımız Mehmet Muş’a konuyu aktardık ve meselenin çözüme kavuşturulacağı sözünü aldık. Bakanlığımızın bu meseleyi sulh yoluyla çözeceğini ve şirketlerimizin bu sıkıntısının çözülmüş olacağına inanıyoruz.” dedi.