Nijerya

‘Afrika’nın Kalbi’ Nijerya
Afrika'nın kalbi olarak nitelendirilen ve 200 milyonu aşkın nüfusuyla kıtanın en kalabalık ülkesi olan Nijerya, zengin doğal kaynakları ve geniş tarım imkanları barındırması ile öne çıkıyor.
KÜNYE
Resmi Adı: Nijerya Federal Cumhuriyeti
Başkenti: Abuja
Bağımsızlık Tarihi: 1 Ekim 1960
Yönetim Biçimi: Federal Cumhuriyet (36 eyalet + 1 merkez)
Devlet Başkanı: Muhammadu Buhari
Resmi Dil: İngilizce
Din: Müslüman (%50), Hristiyan (%40), Yerel Dinler (%10)
Yüzölçümü: 923.768 km²
Nüfus: 205 milyon (2019 tahmini)
Yaş Ortalaması / Ortalama Ömür: 18,3 / 59,3 yaş
Etnik Yapı: Hausa ve Fulani (%29), Yoruba (%21), Igbo (%18), Yaklaşık 250 adet etnik köken, 521 yerel dil.

GENEL BİLGİLER
Nijerya, dünyanın en büyük 12. petrol üreticisi, 8. büyük ihracatçısı ve ispatlanmış rezerv anlamında 10. büyük ülkesidir. OPEC’in 2018 yılı verilerine göre, ülkenin kanıtlanmış petrol rezervleri 36,9 milyar varildir. Bu durum, Nijerya’yı Afrika’da Libya’dan (48,3 milyar varil) sonraki en büyük petrol rezervine sahip ülke yapmaktadır.

Ham petrol üretiminde çok ciddi rakamlar elde edilmesine rağmen Nijerya'da rafineri üretimi çok düşük seviyelerde kalmaktadır. Bu durum ülkenin işlenmiş petrol ürünleri ihtiyacını ithal olarak karşılamasına yol açmaktadır.
Nijerya'nın coğrafi yapısı ve iklimi tarım yapılması için geniş imkanlar sağlamaktadır. 920 bin kilometrekareden fazla alana sahip ülkenin yüzde 78'i tarım arazisi konumunda olmasına rağmen ülkede ekilebilir arazi oranı yüzde 37 civarındadır.

200 milyonu aşkın nüfusu bulunan Nijerya’da, Dünya Yoksulluk Endeksine göre nüfusun yarısı günlük 2 dolarlık ücret seviyesinin altında yaşamaktadır. Dünyadaki yoksul nüfusun %14,5’luk kısmı Nijerya’dadır.
Nijerya, iş yapma kolaylığı bakımından ise Dünya Bankası tarafından yayımlanan “Doing Business 2020 Raporu”na göre 190 ülke arasında 131. sıraya yerleşmiştir.

ÜYE KURULUŞLAR
Batı Afrika Devletleri Ekonomi Topluluğu (ECOWAS), Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), Gelişen Sekiz Ülke (D-8), İslam İşbirliği Teşkilatı, Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği ve İngiliz Milletler Topluluğu Nijerya’nın üyesi olduğu önemli uluslararası organizasyonlar arasında yer almaktadır.

TEMEL GÖSTERGELER
Nijerya’da 2009 yılında 270 milyar dolar seviyesindeki GSYİH, 2014 yılında 568 milyar dolarla zirve yapmıştır. 2015, 2016 ve 2017 yıllarında ise düşüşe geçerek sırasıyla 494 milyar dolar, 405 milyar dolar ve 376 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Milli gelir, 2019 yılında yaklaşık 448 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup, 2020 yılında ise 442 milyar dolar olacağı tahmin edilmektedir.



2017 yılında binde 8 büyüme kaydeden Nijerya ekonomisi, 2018’de %1,9, 2019’da ise %2,2 büyümüştür. 2020 yılını -4,3 büyüme ile kapatması beklenen Nijerya’nın 2020 yılında ise %2,4 büyümesi öngörülmektedir.

NİJERYA İHRACATI
Nijerya’nın toplam dış ticaret hacmi 100 milyar dolar seviyesindedir. 2019 yılında 53,6 milyar dolar ihracat yapan Nijerya, 47,3 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Nijerya, dış ticaret fazlası veren ülkeler arasında yer almaktadır.
Nijerya’nın en fazla ihracat yaptığı ülke 8,2 milyar dolarla Hindistan’dır. Hindistan’ı İspanya ve Hollanda takip etmektedir.


NİJERYA İTHALATI
Nijerya’nın en fazla ithalat yaptığı ülke Çin’dir. Çin’den yaklaşık 12 milyar dolar değerinde ithalat gerçekleştiren Nijerya, Hindistan’dan 5,7, ABD’den 4,6, Hollanda’dan ise 3,4 milyar dolar ithalat yapmaktadır.



TÜRKİYE-NİJERYA TİCARETİ
Nijerya, Türkiye'nin, Afrika kıtasındaki en büyük ticaret ortaklarından biridir. Nijerya, Türkiye'nin Afrika kıtasındaki 6'ncı, Sahra Altı Afrika'da ise Güney Afrika Cumhuriyeti'nden sonra ikinci büyük ticaret ortağı konumunda bulunmaktadır.

Türkiye-Nijerya arasındaki ilişkiler, 1982'de Nijerya'nın eski başkenti Lagos'ta imzalanan ticaret anlaşmasına dayanmaktadır. Anlaşma kapsamında, Türkiye'nin Nijerya'dan kakao, kola cevizi ile meyvesi, kauçuk, palm cevizi, kalay cevheri ile metali, çinko, ham petrol ve kömür gibi ürünler ithal etmesi, Nijerya'ya ise gıda ürünlerinden inşaat malzemelerine, elektronik ürünlerinden tarım aletlerine kadar farklı ürünler ihraç etmesi kararlaştırılmıştır.
TÜİK verilerine göre, petrol ve doğal gaz haricinde iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da yaklaşık 725 milyon dolar seviyesine ulaştı. Bu rakamın 578 milyon dolarını Türkiye'nin Nijerya'ya, 147,5 milyon dolarını ise Nijerya'nın Türkiye'ye ihracatı oluşturuyor.

İki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerde Türkiye'nin Nijerya'dan sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve 2019'dan itibaren de petrol ithal etmeye başlaması önemli bir yer tutuyor. İki ülkenin toplam ticaret hacmi 2019'da 2,4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

Bugün Türkiye, Nijerya'dan ithalatının yaklaşık yüzde 90'ını petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz, geri kalan kısmını ise yağlı tohum, meyve, susam, odun kömürü ve kakao gibi ürünler oluşturuyor.
Türkiye'den Nijerya'ya en fazla ihraç edilen ürünler arasında ise demir ve çelik ürünleri, mobilya parçaları, inşaat malzemeleri ve gıda ürünleri bulunurken Türkiye 2018'de Nijerya'dan en fazla susam alan ülke oldu.
Batı Afrika ülkesi Nijerya'da 40'dan fazla Türk firması faaliyet gösterirken bu firmalarda 500'den fazla Türk ve 2 bin 500'den fazla Nijeryalı istihdam ediliyor.

Birçok Nijeryalının Türkiye'den "bavul ticareti" olarak nitelendirilen yöntemle tekstil ürünleri satın alması nedeniyle Nijerya'ya ihracat verileri, gerçek miktardan daha düşük gözüküyor.

KOVİD-19 SONRASI DURUM
Petrol krizi sonrasında Nijerya Nairası’nda yüzde 21 oranında devalüasyon yapılmıştır. Petrol fiyatlarının 57 dolardan 25 dolar seviyelerine gerilemesi ülke ekonomisini olumsuz etkilemiştir.
IMF’in Nijerya için 2020 yılı büyüme beklentisi %-3,4’ten %-4,3’e artırılmıştır. Ülkede işsizlik oranının yüzde 23’ten fazlası olması beklenmektedir. Enflasyon ise yüzde 13,7 oranında olup artma eğilimi göstermektedir.
Ülkede salgına karşı alınan ekonomik ve ticari tedbirler kapsamında Merkez Bankası ülke içinde 10 milyar dolar değerinde yardım paketi açıklamıştır. Kullandırılan kredi faizleri düşürülmüş, gelir vergisi ve kurumlar vergisinde öteleme yapılmıştır. IMF, Nijerya’ya 3,4 milyar dolar değerinde finansal yardım paketinde bulunmuştur.

Nijerya’da tıbbi ekipmanlara ve ilaçlara konan ithalat vergileri 3 ay süreyle askıya alınmıştır. Tıbbi ekipman ürünlerinde ithalat vergilerinin askıya alınması bu sektörde ihracatın artırılması açısından bir fırsat anlamı taşımaktadır.
Sağlık-medikal ekipmanlar ve ilaçlar, lojistik, gıda ve yiyecek, yönetim sistemleri altyapısı (e-ticaret, sanal ticaret oluşturma), bankacılık sektörleri önem arz etmektedir.
E-ticaret, sanal ticaret ve sanal fuarların organize edilmesine yönelik altyapının kurulması ile birlikte iki ülke ihracatçılarının ve ithalatçılarının aynı platformda buluşturulması önemlidir.

POTANSİYEL SEKTÖRLER
Genel üretim sektörlerini kapsayan hafif sanayi, Afrika’daki en büyük sanayi üretimi sektörü olarak da bilinmektedir. Sektörün 10,3 milyar dolarlık bir ithalat hacmi bulunmaktadır.
Tekstil sektöründe yer alan ekipmanlar nakış işleme, pamuklu sentetik dokuma ve örgü gibi aletler; beyaz eşyada buzdolapları, çamaşır makineleri ve klimalar örnek gösterilebilir.
Elektronikte transformatörler, tel, voltaj koruyucu ekipmanlar, jeneratörler yer almaktadır. Bilişim sektöründe ise telefonlar, bilgisayarlar, yayın aletleri ve ekipmanları.
Otomotiv sektöründe ise, her türlü araba, traktör, motor parçaları ve yedek parçaları.

Ambalajlama/paketleme sektörü. Önümüzdeki 10 yıl içerisinde %7 büyümesi öngörülen sektörde, geçen beş yıl içerisinde perakendeciler tarafından %40 talep artışı yaşanmıştır.
Talep patlaması yaşanan alanlar plastik kap ile paketleme (polietilen), metal paketleme (yiyecek konservesi), şişe paketleme ve kağıt paketlemesidir.
Enerji sektörü, tarım, madencilik ve katı mineraller, sağlık turizmi, ulaşım (demiryolu, asfalt yol, havacılık) gibi sektörler de yatırım açısından öncelikli sektörlerin başında gelmektedir.

PAZARA GİRİŞTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Ülkede düzenlenen fuarların ziyaret edilmesi veya fuarlarda katılımcı olarak yer almak önemlidir.
Nijerya’da öncelikle ticaret yapılarak ticaret kültürünün tecrübe edilmesi, sonrasında ise yatırım yapılması tavsiye edilmektedir.
Ürün/mal gönderimi yapılmadan gerekli sertifikaların (NAFDAC, SON) uygunluğunun araştırılması ve sertifikasyon sürecinin tamamlanması gerekmektedir.
Nijerya’daki firmaların güvenilirliğinin Ticaret Müşavirliği kanalı ile sorgulanması,
Ticaretin %100 olarak ilk etapta nakit ödemesinin alınmadan işlemlere başlanılmaması,
Vadeli opsiyonların mevcut piyasa koşulları düşünüldüğünde çok tercih edilmemesi
Ülkede firma kurulumunun Nijeryalı ortak vasıtası ile yapılabileceği gibi %100 Türk sermayesi ile kurulabilme potansiyeli

TÜRKİYE NİJERYA ARASINDAKİ YASAL ALTYAPI
Nijerya ile Türkiye arasındaki Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (YKTK) Anlaşması 02.02.2011 tarihinde imzalanmıştır. Henüz yürürlüğe girmemiş olup konuya ilişkin çalışmalar devam etmektedir.
Ticari ve Ekonomik İşbirliği Mutabakat Muhtırası 01.03.2016 tarihinde imzalanmıştır.
4. Dönem KEK Toplantısı Protokolü 11.11.2010 tarihinde yapılmıştır. 2014 yılında KEK izleme toplantısı yapılmıştır. 5. Dönem KEK toplantısı için çalışmalar devam etmektedir.
Türkiye- Nijerya Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması henüz yürürlüğe girmemiştir. Çalışmalar devam etmektedir.