Umman ya da resmî adıyla Umman Sultanlığı; güneybatı Asya’da, Arap Yarımadası’nın güneydoğusu kıyısında yer alır. Kuzeybatıda Birleşik Arap Emirlikleri, batıda Suudi Arabistan, güneybatıda ise Yemen ile sınır komşusudur. Güneyde ve doğuda Hint Okyanusu, kuzeydoğuda ise Basra Körfezi ile çevrilidir. Suudi Arabistan’la 676 km, Birleşik Arap Emirlikleri 410 km ve Yemen’le 288 km boyunca sınırı bulunan ülke, Orta Doğu topraklarında yer almaktadır.

SİYASİ VE İDARI YAPI

Sultanlık, idari açıdan Muskat, Dhofar ve Musandam olarak adlandırılan üç ana eyalet ile Al Batinah, Adh Dhahirah, Ad Dakhliyah, Ash Sharqiyah ve Al Wusta olarak adlandırılan beş bölgeden oluşmaktadır. Bu eyalet ve bölgeler, toplam 59 adet vilayetten oluşmaktadır. Umman Sultanlığı’nda savunma, dış politika ve iç güvenlik konuları başta olmak üzere ülke yönetiminde Sultan tek ve son karar merciidir. Devlet Başkanı olan Sultan, Başbakanlık makamının yanı sıra Savunma, Maliye ve Dışişleri Bakanlığı görevlerini de kanunen uhdesinde bulundurmaktadır. Hükümet üyeleri doğrudan Sultan tarafından atanmaktadır. 6 Kasım 1996 Devlet Konseyi ve Şura Meclisi’nden oluşan iki kanatlı Meclis yapısıyla meşruti monarşiye geçilmiştir. Temel Yasa’yla ayrıca tahta geçiş süreci netleştirilmiş, Başbakanlık makamı tesis edilmiş ve Umman vatandaşlarına temel haklar tanınmıştır...

NÜFUS VE İSTIHDAM

Umman nüfusunun yaklaşık yüzde 44’ünü yabancılar oluşturmaktadır. Yabancılar içinde Hintliler, Pakistanlılar, Bangladeşliler ve Filipinliler ağırlıktadır. Yabancı işçilerin çokluğu, devam eden projeler ve ekonominin genel gidişatına bağlı olarak ülke nüfusu, yıllar içinde farklılık göstermektedir. Kamu sektöründe çalışanların yüzde 85,6’sını Ummanlılar oluşturmaktadır. Uygulanan ‘Omanizasyon politikaları’ ile özel sektörde çalışan Ummanlı sayısı artırılmaya çalışılmaktadır. Umman vatandaşlarının önemli bir bölümü kamu kurumlarında çalışmak istemekte, özel sektör ise daha az maliyetli olan yabancı işgücüne yönelmektedir. Bu durumun, özel sektör için hedeflenen ‘Omanizasyon’ rakamlarına ulaşılmasında olumsuz etkisinin olabileceği değerlendirilmektedir. Umman, oldukça genç bir nüfusa sahiptir. Nüfusun yüzde 30’unu 14 yaş altı oluşturmaktadır. 2019 itibariyle Umman nüfusu 4,8 milyon rakamına ulaşmıştır. Bu rakamın yüzde 60’ını Umman vatandaşları, geri kalan yüzde 40’lık oranı yabancılar oluşturmaktadır. 

DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRE

Umman toprakları; Hürmüz Boğazı’ndaki Musandum Yarımadası, Birleşik Arap Emirlikleri toprakları içindeki Madha kasabası ve Umman Denizi’ne açılan ana alan olmak üzere üç ayrı bölgeden oluşmaktadır. Bu bölgelerin iklimi ve coğrafi yapısı, mesafenin yakınlığına rağmen farklılık göstermektedir. Tarım alanı olarak da kullanılan kuzeydeki Batinah kıyısı düzlüklerinde sıcak ve nemli bir hava görülürken; iç bölgelerde dağlık araziler, platolar ve çöllere rastlanmaktadır. Dhofar kıyıları, Mayıs-Eylül ayları arasında görülen muson yağmurlarının etkisiyle ekilebilir alanlardır. Ülke genelinde yaşanan su sıkıntısı nedeniyle içilebilir su kaynakları deniz suyunun arıtılması ile sağlanmakta; bu su ise tarım arazilerine olumsuz etki yapmaktadır.

Umman ekonomisi; diğer Körfez ülkelerinde olduğu gibi hidrokarbona yani petrole dayanmaktadır. Ülkenin keşfedilmiş petrol varlığı 5,5 milyar varil olarak belirtilse de açıklanan üretim ve ihracat rakamları bunun daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Ülke, sürekli olarak petrol üretimini arttırabilmek için yeni yatırımları teşvik etmektedir. Petrol endüstrisi, Umman’ın görece yüksek hayat standardı ve iyi bir alt yapıya sahip olmasının temel aktörü olmuştur. Petrol öncesi ise Umman ekonomisi balıkçılık, küçük çaplı tarım ve madenciliğe dayanmıştır.

20 yıldan fazla süredir her yıl dış ticaret fazlası veren Umman’ın ithalat ve ihracat değerleri, uluslararası petrol fiyatlarından etkilenerek yıllar itibarıyla değişkenlik göstermektedir. Petrol, ülkenin ihracat gelirlerinin yaklaşık yüzde 70’ini oluşturmaktadır. Hızla büyüyen bir ekonomi olduğu için buna paralel olarak ithalatı ve ihracatı da artmaktadır. 2014 yılında ihracatı 51 milyar dolar, ithalatı da 29,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılında ham petrol ihracatındaki azalıştan dolayı Umman’ın ihracatı 32 milyar dolara gerilemiştir. 2018 yılında ihracat 42 milyar dolar; ithalat ise 26 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Trademap verilerine göre, 2020 yılında Umman’ın ihracatı 35 milyar dolar ithalatı da 28 milyar dolar, 2021 yılında da ihracatının 53 milyar dolar ithalatının da 18 milyar olduğu tahmin edilmektedir. Hızlı nüfus artışı ve coğrafi koşulların elverişsizliği nedeniyle özellikle gıda ve tarım ürünleri ithalatında daha fazla artış yaşanacağı öngörülmektedir. Başlıca ihraç ürünleri arasında petrol ve petrol yağları ilk sırada yer almaktadır. Kimyasal ürünler, gübreler, demir cevherleri ve işlenmemiş alüminyum diğer önemli ihraç ürünleridir. Umman ihracat rakamlarına bakıldığında Çin, yüzde 49’luk bir oranla başı çekerken Türkiye’nin Umman ihracatındaki payı ise yüzde 2 oranındadır. Çin dışında Hindistan, Güney, Umman’ın ihracatında önemli bir rol üstlenmiştir. Umman’ın ithalat göstergelerinde Çin, başrolde yer almaktadır. Umman toplam ithalatının yüzde 18’ini gerçekleştiren Çin’i Hindistan, Brezilya ve Amerika takip etmektedir. Türkiye’den ise yüzde 3’e denk gelen 498 milyon dolarlık ithalat yapılmaktadır.

DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR

Ülkede gelir vergisinin olmaması, kurumlar vergisinin yüzde 12 gibi düşük bir seviyede uygulanması, sermaye ve kar transferlerinde kısıtlama olmaması da birçok Körfez ülkesine nazaran Umman’ı daha çekici bir hale getirmektedir. Yabancı yatırımlar için 10 yıllık vergi muafiyeti, üretimde kullanılacak hammadde ve makine ithalatı için 10 yıllık gümrük vergisi muafiyeti ise diğer avantajlar arasındadır. Ayrıca yabancı yatırımlar için 10 yıllık vergi muafiyeti ve üretimde kullanılacak makine ithalatı için 10 yıllık gümrük vergisi muafiyeti diğer avantajlar arasındadır.