2021 yılına hem geçen yıldan kalan Covid-19 salgın mirası ile hem de aşı iyimserliği ile başladık. Yılın ilk ayında dünyada ve Türkiye’de iktisadi faaliyetlerde korkulan daralma yaşanmadı. Sanayi ve dış ticaret tarafında büyüme gerçekleşti. Ancak hizmetler ve perakende sektörlerinde ise sıkıntılar devam etti.
Aşılama ile Salgın Yarışıyor; 2021 yılının ilk ayında bir yandan salgın ile ilgili aşılama başlarken diğer yandan salgının artan etkileri yaşanmaktadır. Öncelikle salgında mutasyonlar ve artan vaka sayıları sıkıntı yaratmaya devam etmektedir. Başta AB olmak üzere birçok ülkede yoğun kısıtlamalar artarak sürmektedir. Diğer yandan aşılama başlamış olmakla birlikte henüz yavaş bir seyir görülmektedir. Aşı tedarikinde sıkıntılar da yaşanmaktadır. İtalya’da hükümetin istifasına yol açan tedarik sıkıntısına paralel olarak kısıtlamaların yarattığı huzursuzluklar toplumsal şiddet gösterilerine yol açmaktadır. Salgında zor dönem sürecektir.
İktisadi Faaliyetlerde Yüksek Seyir; Dünya ekonomisi karşılaştığı salgın ile 2020 yıl genelini daralma ile kapatmıştır. Ancak 2020 ikinci yarısında başlayan toparlanma son çeyrekte büyümeye dönüşmüştür. 2020 yılı son çeyreğinde dünya ekonomisi yüzde 2,2, dünya ticareti ise yüzde 4 büyümüştür. 2021 yılının ilk ayında ise salgının yarattığı yeni sıkıntılara rağmen iktisadi faaliyetlerde yüksek seviyeler korunmuştur. Küresel sanayi üretimi ve ihracatı beklentilerin üzerinde gerçekleşmiştir. Sanayide talep artışı ile yüksek emtia ve navlun fiyatları yaşanmaktadır. Hizmetler sektöründe ise aktiviteler zayıf kalmaya devam etmektedir.
Küresel Finansal Piyasalarda Dalgalanmalar; Yeni yılın başından itibaren küresel finansal piyasaların yatırım tarafında önemli dalgalanmalar yaşanmaktadır. Aşı iyimserliğini ve hükümetler ile merkez bankalarının desteklerini arkasına alan mali yatırımlar yeni yılda genişlemeye devam etmektedir. Ancak bu genişleme ve yatırım tercihleri önemli dalgalanmalar yaratmaya başlamıştır. Kıymetli metallerde sert iniş-çıkışlar yaşanmaktadır. Metal fiyatlarında sert yükseliş olmuştur. Teknoloji hisselerinde temelsiz fiyatlara erişilmiştir. Kripto paralarda yüksek dalgalanmalar olmaktadır. Finansal piyasalarda dalgalanmalar bir süre daha devam edecektir.
Türkiye’de Sıkı Para Politikası Vurgusu Artıyor; TC. Merkez Bankası sıkı para politikası vurgusunu giderek kuvvetlendirmektedir. Ocak ayı para kurulu toplantısı ile ay sonundaki enflasyon raporu açıklamasında Banka sıkı para politikasının beklenenden daha uzun sürebileceğini açıklamıştır. Banka bu açıklamaları ile bir yandan enflasyonist beklentileri kırmaya çalışırken diğer yandan döviz tevdiat hesaplarından Türk lirasına geçişi sağlamayı hedeflemektedir. Bankanın kuvvetlenen sıkı para politikası vurgusu ile mali yatırımcılarda iyimserlik ve sıcak para girişi de artmaktadır. Ancak Türk lirasının hızlı değerlenmesine yol açan bu eğilim orta vadede başta dış ticaret açığı olmak üzere henüz iyileşme görülmeyen finansal kırılganlıkları daha da artıracaktır. Ayrıca sert sıkı duruş ile oluşan yüksek kredi faizleri de geri sorunlu krediler risklerini artırmaktadır. Sıkı para politikasının ne kadar devam edeceğini siyasilerin tavrı belirleyecektir.
Türk Lirasında İyimserlik; Türk lirası yeni yılda yaşanan iyimserlik ile önemli ölçüde değer kazanmıştır. Veya 2020 yılındaki yüksek değer kaybının önemli bir bölümünü telafi etmiştir. Türk lirasında artan iyimserliği T.C. Merkez Bankasının yeni yılda kuvvetlenen sıkı para politikası duruşu yaratmıştır. Mali kesimin kısa vadeli aşırı risk iştahı TL’de değerlenmeyi hızlandırmıştır. Kısa vadede TL mevcut seviyelerini koruyacaktır. Ancak yapısal sorunlar halen sürmektedir. TL’nin geleceğini yapısal sorunları kalıcı olarak çözecek reformlar ile dış politika ilişkileri belirleyecektir. Reformlar yapılmadan TL’de yaşanan hızlı değerlenme orta vadede finansal kırılganlıkları yeniden gündeme taşıyacaktır.
Sanayi ve İhracatta Büyüme Yeni Yılda da Sürüyor; 2021 ilk çeyrek dönemine Türkiye’de iktisadi faaliyetlerin zayıflayacağı beklentileri ile girilmiştir. Ancak özellikle imalat sanayi ve ihracat tarafında hareketlilik büyüme sürerken hizmet sektörlerinde beklenen zayıflama gerçekleşmiştir. Ocak ayında sanayi PMI verisi bir önceki aya göre 3,6 puan artarak 54,4 puana yükselmiştir. Sanayide üretim artışını iç ve dış pazar birlikte desteklemiştir. Ocak ayında alınan ihracat siparişleri de 5,7 puan ile önemli bir artış göstermiştir.
Dış ticarette 2021 yılı hareketli başlamıştır. Ocak ayında ihracat geçen yılın ocak ayına göre yüzde 2,5 artış göstermiştir. Böylece ilk çeyrekte daralma endişesi gerçekleşmemiştir. İthalatta ise daha çok altın ithalatındaki düşüş ile birlikte yüzde 5,6 gerileme olmuştur. Hammadde ve tüketim malı ithalatı da gerilerken yatırım malı ithalatı yüzde 9,7 yükselmiştir. Yatırım malı ithalatındaki artışın da işaret ettiği gibi yatırımlarda artış eğilimi sürmektedir.
Şubat ve Mart Aylarında İktisadi Faaliyetler Seviyesi; sanayi ve ihracat tarafında yüksek kalmaya devam edecektir. Aşı uygulamasındaki başarı işaretleri ile ikinci çeyrekten itibaren toparlanma diğer sektörlere de yayılabilecektir. Sıkı para politikası ise toparlanma hızı üzerinde sınırlayıcı etki yapacaktır.